Qəbiristanlıq biznesi - son mənzilin fantastik qiymətləri - bizdə və Avropada

Ölmək bütün dünyada problemə çevrilib. Buna səbəb qəbir yerlərinin qıtlığıdır. Bu, uzaq Avropada da belədir, Azərbaycanda da.

Bu günə qədər Azərbaycan miqyasında bu rəqəmlərlə sizi zaman-zaman tanış etmişik. Bakı qəbiristanlıqlarında gündən-günə qiyməti yüksələn qəbir yerləri, məzar yeri çatışmazlığı ən çox müzakirə olunan mövzulardandır.

Dünyadakı və Azərbaycandakı qəbir yerlərinin qiymətinin müqayisəli təhlil edək.

Türkiyədə qəbir yerləri qiyməti yüksəkdir - az qala ev almağa bərabərdir

“Yeni Müsavat” Türkiyənin “Hürriyet” qəzetinə istinadən yazır ki, İstanbulun “göbəyində” basdırılmanın qiyməti lüks bölgələrdəki ev qiymətlərini də geridə qoyub.

Qonşu Türkiyədə də vəziyyət bizdəkindən yaxşı deyil. İstanbulda ən baha məzarlıq Aşiyan, Zincirliköy, Karacaahmet, Çengelköy və Ulusdur. Bu məzarlıqlarda İstanbulun və Türkiyənin ən zəngin ailələrinin qəbirləri var. Burada qiymətlər 9 min türk lirəsindən başlayaraq 18 minə qədər yüksəlir. Azərbaycan manatı ilə 4500 manatdan 9 min manata qədər... Ancaq ümumi olaraq Türkiyədə ortalama bir məzar yerinin qiyməti 90 lirədən (45 manat) 3 min lirəyə (1500 manat) qədərdir.



Amma Türkiyədə qəbir yeri üçün elanlarda bir kvadrat metri 150 min lira (75 min manat) olan geniş sahəli məzar yeri üçün toplam 2 milyon 400 min lirə (1 milyon 200 min manat) tələb olunmasına da rast gəlinir.

Məzar yeri məşhur ailələrə yaxın olanda isə qiymətlər türk lirəsi yox, dollarla hesablanır. Məsələn, Sabançı ailəsinin yaxınlığında, 2 kvadrat metr sahəsi olan qəbir yeri 250 min dollardır. Bu qiymətə şəhərin ən bahalı bölgəsi olan Nişandaşında lüks mənzil almaq mümkündür.

1 yanvar-31 dekabr 2017-ci il tarixləri arasında keçərli olan qiymət təriflərinə görə, əl yandıran qəbir yerləri məlum olub. İstanbulun Anadolu bölgəsində Çengelköy və Karacaahmet, Avropa tərəfində isə Zincirlikuyu, Ulus, Rumelihisarı (Aşiyan), Abide-i Hürriye ve Nafibaba qəbiristanlıqları bu siyahıdadır. Bu qəbiristanlıqlarda yer qiyməti ötən il olduğu kimi 6 min lirədir. (3 min manat) Amma bu qəbiristanlıqlardakı boş qəbir yerinin qiyməti isə 13.64 faiz artıb.

Qonşu İranda da qəbir yerləri pulludur. Amma burada da istisnalar var. Məsələn, İranda 500 min tümən (260 dollar) 270 min tümən (145 dollar), 150 min tümən (80 dollar) qiymətlərində məzar yerləri var. Ancaq xüsusi baha yerləri olan məzarlıqlar da var. Məsələn, Tehran yaxınlığında yerləşən İran-İraq müharibəsi şahidlərinin dəfn olunduğu “Behişte-Zəhra” (“Zəhra cənnəti”) məzarlığı ölkədə ən bahalı qəbir yerlərinin olduğu yerdir. Burada qiymətlər 350 min tüməndən 15 milyon tümənədək (180 dollar-7700 dollar) dəyişir. Daha bir bahalıq məzar yerləri ziyarətgahlar ərazisində olur. Bu cür yerlərdə dəfn olunmaq arzusunda olanlar çox olduğundan bura xüsusi qiymətlər qoyulub.

Bakının fərqli yerlərində fərqli qiymətlər

Image result for Bakıda qəbristanlıq

Bakıda da ev qiymətləri kimi, qəbir yeri qiymətləri də heç şübhəsiz ki, qəbiristanlığın yerləşdiyi məkandan asılıdır. Ərazinin şəhərə yaxınlığı qiymətlərdə xüsusi yer oynayır.

Biləcəri qəbiristanlığı - 400-500 AZN

Xırdalan qəbiristanlığı - 800-1500 AZN

Badamdar qəbiristanlığı - 800-2000 AZN

Günəşli qəbiristanlığı - 600-1500 AZN

Qaraçuxur qəbiristanlığı - 200-1000 AZN

Qurd qapısı qəbiristanlığı - 2000-3000 AZN

Hövsan qəbiristanlığı - 150-300 AZN

Bu qiymətlər təbii ki, stabil deyil. İldən-ilə, şərtlərə və şəraitə uyğun dəyişir.

Almaniyada qəbir yeri 2400 avrodur

Keçək Almaniyaya. Bu ölkədə yas mərasimi ümumən 7 min avroya başa gəlir. Bu qiymət əsasən qəbir yerindən, xidmət və atributlardan asılıdır. Statistikaya görə, mərhumların 60 faizini qəbirlərdə basdırırlar, 40 faizini isə yandırırlar.

Qəbiristanlıqda basdırılma variantı bahalıdır. Yeri almaq olmaz, onu ancaq kirayələmək mümkündür. Adətən bu cür kirayələmə müqavilələri 20 ili əhatə edir. Sözügedən müddət bitəndən sonra kirayənin müddətini də uzatmaq olar.

Alman qəbiristanlıqlarında bir qəbir yerinin qiyməti 2400 avrodur. Bu qiymətə qəbirə illik qulluq xidməti haqqı olan 600-800 avroluq məbləği də əlavə etmək mümkündür. Kilsələrin yanında salınan qəbiristanlıqlarda qəbir yeri qiyməti daha aşağıdır, nəinki bələdiyyələrinkində.

Ən məsrəfsiz variant heç şübhəsiz ki, anonim kremasiya sayılır. Bu üsul 2 min avroya başa gəlir. Bu halda da külü qəbiristanlığın ərazisində, xüsusi meşədə basdırmaq və ya dənizin üstünə tökmək mümkündür.

Dəfn mərasimi isə ümumilikdə 100 avro ilə 4 min avro arasında məsrəfə başa gəlir. Bu da tabutdan, eləcə də digər dəfn aksessuarlarından asılıdr. Əgər bunun üçün ailənin pulu yoxdursa, dövlət öz hesabına bu xərci ödəyə bilər. Amma buna görə ailənin bu dəfn mərasimini gerçəkləşdirmək üçün maddi imkanı olmadığını rəsmi müraciətlə bəyan etməsi lazımdır. Az qala hər dörd ölüm hadisəsindən birində bu hal baş verir.

Braziliyada qəbir yeri hər kvadrat metr sahəyə görə 45 avro təşkil edir. Amma bu, 3 illik dönəm üçün nəzərdə tutulan qiymətdir. 5 il üçün isə bu qiymət 131 avrodur. Böyük şəhərlərdə qiymətlər nisbətən baha, kiçik şəhərlərdə isə daha ucuzdur. 3 ildən sonra qəbir yerinə görə yenidən pul ödəmək lazımdır. Əgər sözügedən müddətin sonunda qəbir sahibi yaxınlarından heç kim müraciət etmirsə, bu halda qəbirlər ümumi qəbiristanlığa köçürülür. Əgər qəbiristanlıq doludursa, bu halda administrasiya özü 3 il sonra mərhumun yaxınlarından qəbiristanlıq yerini boşaltmağı xahiş edir. 3 il sonra isə mərhumun birinci dərəcəli qohumları qəbir yerinin köçürülməsi və ya kremasiya üçün müraciət edə bilər.

San Pauloda belə bir qanun hökm sürür. Əgər insan öz orqanlarının bağışlanması ilə bağlı vəsiyyət yazıbsa, bu halda ölümündən sonra yaxınları heç bir vergi və ya ödəniş həyata keçirmirlər. Bu ölkədə seçilmiş qəbir yerləri anlayışı yoxdur. İmkanlı ailələr üçün əsas olan odur ki, onlar hamısı bir ərazidə basdırılsınlar. Varlılar əsasən o ərazini öncədən bütöv şəkildə alırlar. Adətən mərhumun yaşadığı yerə yaxın və ya ailənin digər fərdlərinin basdırıldığı qəbiristanlıqlar seçilir. Əgər mərhumun ölümündən öncə dəfni ilə bağlı özəl vəsiyyəti var idisə (məsələn, külünü dənizin üzərinə səpmək kimi) bunu da həyata keçirirlər.

Keçək Norveçə. Bu ölkədə isə qəbiristanlıq yerini kilsə müəyyənləşdirir. Mərhumun basdırılacağı yer onun harda yaşamasından, hansı yerdə doğulmasından asılıdır. Əgər ailə qəbir yeri üçün kriteryalarından fərqli bir məkan seçirsə, bununla bağlı kilsəyə yazılı sorğu göndərməlidilər. Hər bir norveçli ömrü boyu kilsə vergisi ödəyir - maaşının 2 faizi həcmində. Ona görə də sənədlərin rəsmiləşdirilməsi ilə bağlı xərclər o qədər də böyük olmur.

Dəfn mərasimi isə 2 min avro təşkil edir. Burda da qəbir yeri 20 illiyinə alınır. Amma qohumlar qəbirə qulluq üçün xüsusi məbləğ ödəməlidir. Bunun üçün ildə 100 avro ödəmək lazımdır. 20 il sonra isə müqavilə yenilənməlidir. Bu isə ildə 100 avro məbləğinə başa gəlir. Əks halda, qəbir yeri alınacaq. Yeri gəlmişkən, norveçlilər sağ ikən də özlərinə qəbiristanlıqda yer saxlaya bilərlər. Bunun üçün də ildə 100 avro ödəmək lazımdır. Boş məzar yerini 20 ildən artıq saxlamaq mümkün deyil. Əgər mərhumun heç bir qohumu qalmayıbsa və ya sosial sığınacaq evində qalıbsa, hökumət onun dəfn və basdırılma xərclərini öz üzərinə götürür.

Finlandiyada da vəziyyət fərqli deyil. Orda da insanlar hər ay məvaciblərinin 1.75 faizini kilsəyə ödəyirlər. Məhz buna görə də insanları pulsuz dəfn edirlər. Mərasimi isə məhz kilsə özü təşkil edir. Mərasim zamanı gələnlərə kofe, bulka verilir və ya böyük bir masa açılır. Yeməyin miqdarı mərhumun ümumən kilsəyə ödədiyi verginin məbləği ilə ölçülür. Maraqlıdır ki, qohumları dəfn mərasimi üçün heç nə ödəmirlər. Əgər mərhumun kilsəyə hər hansı ödəməsi olmayıbsa, bu halda dəfn xərclərini hökumət özü ödəyir. Qohumlar öz vəsaitləri hesabına ancaq qəbir üstünə gül alırlar.

Gürcülərin qəbir yeri ucuzdur

Tiflisdə isə 26 qəbiristanlıq var. Əgər ailənin qəbiristanlıqda xüsusi yeri yoxdursa, bu halda şəhər administrasiyasına müraciət etmək olar. Administrasiya satın alınmalı qəbir yerini özü müəyyən edir. Bu yer və dəfn xərcləri 250 lari (125 avro) məbləğində olur. 15 ildən sonra sanitar xidmətinin icazəsi ilə həmin məkanda yeni bir dəfn gerçəkləşə bilər. Əgər şəxs sosial müdafiəyə ehtiyacı olan kateqoriyaya aiddirsə, bu halda dəfn və qəbiristanlıq məsrəflərini meriya öz üzərinə götürür. Hələlik Gürcüstanda krematoriyalar yoxdur. Pravoslav kilsəsi tamamən kremasiyanın əleyhinədir.

Amma bununla paralel, ölkədə bahalı qəbiristanlıqlar da var. Orada isə qəbir yerləri 1000 lari (500 avro) təşkil edir. Belə dəfn mərasimlərini isə adətən əhalinin varlı kəsimi təşkil edir. Bu halda dəfn məsrəfləri də olduqca yüksək olur.

Sevinc TELMANQIZI

---

---