Ukraynalı analitik: “Azərbaycan böyük iqtisadi güc olmasa da, Ukraynanın maliyyə sisteminin iqtisadi sabitləşməsinə öz töhfəsini verir”
Ukraynalı politoloq Rinat Kovbasyuk AYNA-ya müsahibəsində ölkəsində yaşanan müharibə, Ukrayna-Azərbaycan əlaqələri və Qarabağ problemi barədə danışıb. Beləliklə:

- Bir çox ekspertlər Ukraynanın Qərbin vəd etdiyi silahları bu ilin yaz-yayına kimi ala biləcəyinə şübhə ilə yanaşırlar. Siz bu barədə nə düşünürsünüz?
- Silahlanma artıq davam edir, amma onların Ukraynanın zəruri ehtiyaclarını nə qədər ödədiyi başqa məsələdir. İndiyə qədər, çoxsaylı televiziya reportajlarında görürük ki, Ukrayna hərbçiləri sursat çatışmazlığından şikayətlənirlər və onlar daim qənaət etməlidirlər, beləliklə, vəziyyətin hələ də ən yaxşı şəkildə olmadığı qənaətinə gələ bilərik. Lakin açıq şəkildə çox pis də deyil, çünki hətta, cəbhənin ən qaynar bölmələrində də Ukrayna ordusu vəziyyəti nəzarətdə saxlayır.
Nəzərə almaq lazımdır ki, Ukraynanın özünün əhəmiyyətli hərbi-texniki potensialı var, indi “Ukroboronprom” artıq lazımi sursatların istehsalına başlayıb. Ona görə də əminliklə deyə bilərik ki, qoşunlarımız çox güman ki, cəbhəni saxlayacaqlar, amma bu, bəs edəcəkmi? Həqiqətən əks-hücum üçün kifayət qədər güc varmı - müəyyən skeptisizm var, baxmayaraq ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələri səriştəli və tez-tez qəhrəmanlıq hərəkətləri sayəsində hamımızı dəfələrlə təəccübləndirdi.
Başqa bir şey budur ki, Qərbin bürokratik sistemi bəzən çox ləng hərəkət edir və həqiqətən də Ukraynaya lazım olan silahları çatdırmağa vaxt tapmaya bilər. Amma burada başa düşmək lazımdır ki, düşmən də hər gün zəifləyir, onun Baxmut yaxınlığındakı hərəkətləri göstəricidir. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahının bildirdiyinə görə, rus qoşunlarının artıq kiçik bir şəhəri tuta bilməyəcəyi yerdə, düşmən artıq hücumda kuliminasiya nöqtəsinə çatıb və çətin ki, şəhəri ələ keçirsin, baxmayaraq ki, Baxmutun tutulması belə, cəbhənin bu sektorunda heç nəyi kökündən dəyişdirmir, hərbi əməliyyatların ümumi mənzərəsinə daha az təsir edir.
Başa düşmək lazımdır ki, Qərb bizə kömək etməsə, Ukraynanın seçimi yoxdur, çətin ki, kimsə bizə belə miqyasda kömək etməyə hazır olsun, çünki müharibə təkcə silah deyil, Aİ ölkələri, ABŞ və Kanada iqtisadi yükü də öz üzərlərinə götürüblər. Bunun sayəsində Ukraynanın büdcə sistemi ayaqda qalır, baxmayaraq ki, sizə xatırladım ki, Ukrayna ÜDM-in 30%-ni itirib və eyni zamanda müharibəyə çoxlu pul xərcləyir, ona görə də biz ölkədəki vəziyyəti əhatəli şəkildə dəyərləndirməliyik.
Yeri gəlmişkən, qeyd edək ki, Azərbaycan böyük iqtisadi güc olmasa da, Ukraynaya bir neçə dəfə humanitar yüklər də göndərib ki, bu da dərin böhran şəraitində maliyyə sistemimizin iqtisadi sabitləşməsinə öz töhfəsini verir. Ölkələrin silahla kömək etməsindən və ya humanitar yardım göstərməsindən asılı olmayaraq, hər bir töhfə vacibdir, bütün bunlar Ukraynanın müqavimət göstərməsinə və gec-tez qələbənin bizim olacağına töhfə verir.
- Son vaxtlar Fransanın Ukraynaya diqqətinin nəzərəçarpacaq dərəcədə artması müşahidə olunur. Fransa Prezidenti Emmanuel Makron hətta Ukraynaya yardım və yenidənqurma üzrə xüsusi nümayəndə təyin etdi və Makron Ukrayna böhranı ilə bağlı danışıqlar aparmaq üçün aprelin əvvəlində Çinə səfər etməyi planlaşdırır. Sizcə, Parisin bu qədər diqqət yönəltməsinin səbəbi nədir?
- Deyə bilmərəm ki, Ukrayna məsələsi yalnız son vaxtlar Fransanın xarici siyasətində prioritet məsələyə çevrilib, hərbi əməliyyatların başlanması ilə Ukrayna mövzusu Aİ ölkələrinin xarici siyasətində əsas mövzuya çevrilib, Fransa əsas mövzulardan birini tutub. Müharibənin əvvəlindən demək olar ki, Rusiya haqqında illüziyalar var idi, amma indi şübhəsiz deyə bilərik ki, Fransa Prezidenti və ümumilikdə Fransa hakimiyyəti Ukraynanın bir dövlət kimi gücünü uzunmüddətli gücləndirməyə yönəlib, ona görə də Fransada hakimiyyətdə kimin olmasından asılı olmayaraq dəstək yalnız artacaq.
Hazırda sosioloji məsələlərə görə, Fransanın Ukraynaya yardımını əhalinin 78%-i dəstəkləyir, Fransanın məşhur “Sezar” özüyeriyən silahlarını istehsal edən zavodun istehsal gücü üç dəfə artıb və bu silah Ukraynadakı hərbi əməliyyatlar zamanı özünü əla göstərib. Ona görə də Ukrayna üçün yeni özüyeriyən silahların tədarükü tamamilə mümkündür.
Aydındır ki, Fransa lideri Çinə səfəri zamanı dünya iqtisadi gücü kimi öz nüfuzundan istifadə edəcək ki, Çin rəhbərliyi qlobal təhlükəsizliyə öz töhfəsini versin və Vladimir Putinə təsir etsin. Çinin Makronu dinləyəcəyini söyləmək çətindir, bir tərəfdən Çin nəhəng Avropa bazarını itirməkdə maraqlı deyil, digər tərəfdən Pekin dünya səhnəsində və Qərb ölkələrinin siyasətində nüfuzlu oyunçu olaraq qalmaq istəyir. Çinin məqsədlərinə ziddir, ona görə də hazırda hesab edirəm ki, Pekin bu və ya digər mövqe tutmadan münaqişə tərəfləri ilə münasibətlərdə ehtiyatlı olmağa davam edəcək.
Hesab edirəm ki, hazırda Qərb ölkələri, xüsusən də Fransa üçün “minimum” proqramı Çindən Rusiya Federasiyasına silah tədarükünün qarşısını almaqdır, bu, əsas vəzifədir, Çinin köməyi olmadan Rusiya hərbi maşını işləyəcək, amma gec-tez nəfəsi dayancaq, ona görə də güman edə bilərəm ki, hazırda danışıqların əsas məqsədi budur.
- Son vaxtlar Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi zonasında hərbi eskalasiya güclənib. Bunun səbəbləri nələrdir?
- Mümkün səbəb Laçın dəhlizi ətrafında yaranmış situasiyadır, bildiyimiz kimi, Qarabağ separatçıları onu əngəlləmək iddiasındadırlar ki, bu da guya eskalasiyaya kömək edir. Təəssüf ki, Ukrayna ətrafında baş verənlər Qarabağ məsələsinin həllini kölgədə qoyub. Bu gün bu münaqişənin həlli perspektivi varmı - mən əmin deyiləm. Ola bilər ki, vəziyyət gərginləşməkdə davam etsin, Qarabağ məsələsi açıq şəkildə qlobal siyasətdə həlli ən çətin problemlərdən biridir. Hazırda Ermənistanda hakimiyyətdə kimin olmasından asılı olmayaraq, İrəvanın Qarabağa iddialarından əl çəkməsi perspektivini görmürəm. Ona görə də yaxın gələcəkdə sülh perspektivlərini nəzərdən keçirmək mənim üçün çətindir, baxmayaraq, təbii ki, ayrı-ayrı siyasətçilərin istəyindən asılı olmayaraq, bu regiona sülhün gəlməsini istərdim.