ABŞ-ın başçılığı ilə, Qərb müttəfiqlərinin İsrail ordusuna dəstək verməsinin, İranın İsrail ərazisinə beş saatlıq misli görünməmiş genişmiqyaslı hava hücumunu parlaq şəkildə birgə dəf etməsinin ardınca məntiqli sual yaranır: Qərb niyə eyni canfəşanlıqla Ukraynanı müdafiə etmədi?
Bu sualı “The New York Times” səsləndirir.
Prezident Zelenskinin və Ukrayna xalqının bütün dostlarının Rusiyanın xain işğalının əvvəlindən bütün platformalarda yalvardıqları Ukrayna səmasını niyə vaxtında bağlamadılar? Niyə Buça, İrpen, Mariupoldan sonra belə, Ukrayna dərhal müasir hava hücumundan müdafiə sistemləri, F-16 qırıcıları, ən azı qısa və orta mənzilli raketlər, tanklar, zenit-raket kompleksləri və digər silah növləri ilə təmin olunmadı? Öldürülən və təcavüzə məruz qalan ukraynalı uşaq və qadınlar israillilərdən nə ilə fərqlənir və ya niyə daha aşağı tutulur?
Səhv başa düşülmək istəmirəm. Söhbət onların İsrailə niyə kömək etmələrində deyil. Mən 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə qarşı genişmiqyaslı qanlı terror aktından sonra ifşaedici məqalələr yazanlardan biri idim. Söhbət odur ki, bəs niyə Ukraynaya kömək etmədilər?Hər kəsin bir və tək bəhanəsi var: Rusiyanın nüvə silahı var və onunla Ukraynanın müdafiəsinə gələn hər kəsi hədələyir. Doğru deyil. Çünki Vladimir Putinin işğaldan əvvəl, müharibənin əvvəlində və onun gedişində kimsə müdaxilə edərsə, Rusiya Federasiyasının ildırım sürəti ilə cavab verməsi ilə bağlı xəbərdarlıqlarına Ukraynanın Qərb tərəfdaşları artıq dəfələrlə məhəl qoymayıb. Dəbilqə ilə yardım etməyə başlayan müttəfiqlər artıq Putinə onları “cəzalandırmaq” üçün yüzlərlə dəfə səbəb göstəriblər - tanklar, zirehli texnikalar, silahlar, mərmilər, artilleriya qurğuları və raketlər Ukraynaya vaxtsız da olsa, tükənməz axınla gəlib çatıb.
Bəli, qeyri-kafi miqdarda və tələb olunan silah və hərbi texnikanın bütün spektrini əhatə etməyən, hava hücumundan müdafiə sistemlərinə üstünlük verilmədən. Ancaq, cavabında ruslar tərəfindən əsl qisas addımları atılmadı. Hətta Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun Ukrayna ərazisinə hərbi kontingent göndərilməsi ilə bağlı bəyanatına cavab olaraq Yelisey sarayına qarşı da nüvə silahı işə salınmadı.
Milliyətinə görə israillilərə Prezident Zelenski çox haqlı olaraq qeyd etdi ki, “bizə sadəcə siyasi iradə lazımdır”: “NATO üzvü olmayan İsraili qorumaq üçün Qərb ölkələrinə Alyansın 5-ci maddəsi lazım deyildi. Eyni şey Ukraynaya münasibətdə də mümkündür”.
Qərb siyasətçilərinin özləri də artıq eyni şeyi düşünür və danışırlar. Belə ki, bugünlərdə Avropanın “Euractiv” nəşri Ukraynaya da İsrail kimi Qərbin dəstəyinin verilməsinin zəruriliyindən yazıb və buna misal olaraq Çexiyanın Avropa işləri üzrə naziri Martin Dvorjakın X sosial şəbəkəsində mövqeyini göstərib. Dvorjak İsrailin hücumlarına beynəlxalq reaksiya və Ukrayna hava məkanının eyni enerji ilə qorunmamasından təəssüfləndiyini bildirib. Avropa Parlamentinin Çexiyadan olan üzvü Marketa Qreqorova da Qərbin Kiyevə Ukraynanı da qoruya biləcək hava hücumundan müdafiə sistemi yaratmağa kömək edəcəyinə ümid etdiyini bildirib.
ABŞ-ın İranın hava hücumu zamanı ABŞ-ın NATO xaricindəki əsas müttəfiqi olan Böyük Qeyri-NATO Müttəfiqinin (MNNA) statusunu işləyib hazırladığı bəhanəsi Vaşinqtonun Qüdsə hər cür kömək etməli olduğuna görə mövqeyi sağlam tənqidə uyğun gəlmir. Çünki ukraynalı uşaqların, qadınların, qocaların, hərbçilərin tonlarla qanı töküləndə kiminsə statusunun əhəmiyyəti yoxdur. Yardım göstərmək üçün hər cür imkana malik olan insan işgəncələrə, zorlamalara, qətllərə, bütöv bir xalqın, bütöv bir dövlətin məhv edilməsinə laqeyd baxa bilməz.
Rusiya beynəlxalq hüququ, BMT Nizamnaməsini, bütün konvensiya və sazişləri, bütün insan və hətta Allahın qanunlarını tapdalayanda ABŞ və Avropa ölkələri hansısa qanunlara, nizamnamələrə, qaydalara riayət etməkdən danışılır. Qərb ölkələri NATO nizamnaməsini pozsalar və ya ən pis halda Ukraynaya NATO-ya daxil olmayan əsas müttəfiq statusu versələr, kimə cavab verməkdən çəkinirlər? Onlardan kim və nə soruşacaq?
Putin? Beləliklə, o, beynəlxalq cinayətkardır və ümumiyyətlə, qeyri-legitimdir. Artıq 1-ci dəfə deyil ki, prezident seçilir. Avropa Şurası Parlament Assambleyasının hüquq komitəsi onu qeyri-legitim, Rusiyanın özünü isə diktatura dövləti kimi tanıyıb.Və ümumiyyətlə, NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberqin bu yaxınlarda etiraf etdiyi kimi, Ukrayna kömək istəməməli və buna görə təşəkkür etməməlidir. Birincisi, ona görə ki, SSRİ-nin dağılmasından sonra onun nüvə silahını götürüb ruslara təhvil verən amerikalılar idi - onların prezidenti Bill Klinton özü bir il əvvəl peşman olmuş və 1994-cü ildə Ukraynanın nüvə silahsızlaşdırılmasındakı roluna görə təəssüfləndiyini bildirmişdi. Amerika liderinin təcili tələbi ilə bağlı təhlükəsizlik təminatlarına dair Budapeşt Memorandumunu imzalayanlardan biri də Klintonun özü idi. Ona görə də Putin özünü belə cəsarətli aparır, çünki Ukraynanın nüvə silahı yoxdur.
Bəs niyə belə olan halda ABŞ Ukraynanın təhlükəsizliyini təmin etmədi? Ukrayna qanının axıdılması kimin günahıdır? Ukraynalıların bütün bəlalarına və insani kədərinə görə kim cavabdehdir? Kim bütün imkanları ilə Ukraynanı qorumağa borcludur? Təbii ki, ABŞ.
İkincisi, Ukrayna əsgəri öz qanı ilə Avropanı barbarların işğalından qoruyur. Ona görə də Ukraynaya münasibətinə görə dünya liderliyini itirən avropalılar və eyni zamanda amerikalılar özləri ukraynalılardan borc kimi deyil, öz təhlükəsizliyinə investisiyalar şəklində pul, silah və cəbhə üçün lazım olan hər şeyi qəbul etməyi tələb etməlidirlər. Və hətta ən kiçik təhlükə altında ola biləcək bütün ölkələrdən hərbi kontingentləri müharibəyə göndərilməlidir.
Və sonda bir məqam. Bəlkə bu həftə, altı aylıq dalana dirəndikdən sonra ABŞ Konqresinin Nümayəndələr Palatasının spikeri Mayk Conson nəhayət, Ukrayna, İsrail, Tayvanın və eyni zamanda Meksika sərhədinin maliyyələşdirilməsinə dair birgə qanun layihəsini səsverməyə çıxaracaq? Beləliklə, Rusiya rejiminin və onun rəhbərliyinin cinayətlərinə prezident seçilməsinə qədər yardımı gecikdirən Trampla birlikdə ortaq olmaqdan çıxacaq?
Paradoks ondadır ki, əgər qanun layihəsi qəbul olunarsa, o zaman israillilər və ukraynalılar təşəkkür etməli olacaqlar... Xamneyiyə.
