Müştərilər təkrar istifadə edilə bilən çantalara keçəcəklərmi? - AKTUAL

Müştərilər təkrar istifadə edilə bilən çantalara keçəcəklərmi?
Plastik torbalar ən çox axtarılan məhsullardan biridir. Lakin onları uzun müddət istifadə etmirlər - gedəcəkləri yerə çatdırmaq üçün içinə alış-veriş məhsulları qoyurlar, sonra isə onlarda zibil atırlar. Ancaq az adam onların gələcək taleyi haqqında düşünür, unudurlar ki, belə paketlər ətraf mühitə böyük ziyan vurur.

Onlar yüz illərlə parçalanır, suyu və torpağı çirkləndirir, çoxlu sayda balıq, quş və heyvanın ölümünə səbəb olur. Buna görə də, getdikcə daha çox ölkə onların istehsalını və istifadəsini qadağan edən və ya məhdudlaşdıran tədbirlər tətbiq edir.

Beləliklə, İtaliyada əvvəllər plastik torbalar çox məşhur idi və nəticədə təkrar emal olunmayan plastik dağlar yarandı. Amma 2011-ci ildən orada plastik torbalardan istifadə qadağandır. Azərbaycanda ən kiçik alışda belə plastik torbalar verilir, əgər alış-veriş çoxdursa, evə orta hesabla 5-6 birdəfəlik paketlə qayıdırsan.

Bəzi yollarda belə zibil yataqlarını görmək olar və Xəzər sahili də bundan əziyyət çəkir. Çoxdan deyirlər ki, vəziyyəti dəyişmək üçün nəsə etmək lazımdır.

Xatırladaq ki, 2021-ci il iyulun 1-dən ölkədə birdəfəlik plastik qab-qacaqların idxalına və istehsalına qadağa qüvvəyə minib. Hətta bundan əvvəl, 2021-ci il yanvarın 1-dən qalınlığı 15 mikrona qədər olan plastik torbaların idxalı, istehsalı, satışı və müştərilərə verilməsi qadağan edilib. Ancaq hər ikisini hələ də satışda tapmaq olar.

Və bu gündən yeni tədbir qüvvəyə minir - fevralın 15-dən Azərbaycan mağazalarında müştərilərə verilən polietilen torbalar ödənişlidir. Bu barədə Antiinhisar Nəzarəti və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti qərar verib.

Bu tədbir ölkənin ekologiyasına müsbət təsir göstərəcəkmi?

Ekoloq Fikrət Cəfərov AYNA-ya şərhində deyib ki, bu, ölkədə plastik tullantıların miqdarının müəyyən qədər azalmasına kömək edəcək: “Bir çox ölkələrdə belə paketlər pulludur və ucuz deyil. Ancaq alternativ var - parça çantalar, kağızdan, üzvi xammallardan hazırlanmış çantalar və s. Məsələn, bir parça çanta ilə alış-verişə getməyə çalışıram. Bəli, mallarınız plastik torbalara yığılanda rahatdır, lakin sonra onlar zibilxanaya düşərək ətraf mühiti çirkləndirirlər. Onlar pulla satılsa, daha az alacaqlar”.

Onların istehsalına və satışına tam qadağa qoyulmasına gəlincə, Cəfərov hesab edir ki, bu halda daha da irəli getmək və mal istehsalçılarından plastikdən deyil, ekoloji təmiz qablaşdırmadan istifadə etməyi tələb etmək lazım gələcək: “Ancaq bu, daha bahalıdır və gigiyenik baxımdan plastik özünü kifayət qədər yaxşı göstərdi. Təbii ki, gec-tez cəmiyyətimiz qablaşdırmanın ekoloji cəhətdən təmiz olacağı qənaətinə gələcək, lakin bu, vaxt tələb edir”.

“Davamlı Qafqaz” təşkilatının Azərbaycan üzrə nümayəndəsi Fuad Bağırov mövzuya dair AYNA-ya açıqlamasında söyləyib ki, ölkəmizdə zibilin təxminən 10 faizini plastik torbalar təşkil edir: “Bu, böyük rəqəmdir. Vətəndaşlarımız o qədər öyrəşiblər ki, bütün mağazalarda alış-verişi plastik torbalara qoyurlar və başqa cür nə ola biləcəyini bilmirlər. Onlar belə bazarı aşağı xidmət keyfiyyəti, zəif xidmət səviyyəsi olan mağaza kimi qəbul edəcəklər”.

“Bəziləri demək olar ki, hər bir məhsulun ayrı bir çantada qablaşdırılmasını tələb edir. Baxmayaraq ki, bir çox ölkələrdə, o cümlədən qonşu Gürcüstan və Rusiyada kassada polietilen paketlər üçün mal alarkən ayrıca ödəniş etməlisiniz”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Bağırovun sözlərinə görə, onları bütövlükdə qadağan etmək olardı, amma bu, ticarət təşkilatlarının müqaviməti ilə qarşılaşardı və hələlik mexanizm yoxdur: “Plastik torbalardan istifadəni azaltmaq üçün məhdudlaşdırıcı tədbirlərə ehtiyac var. İnsanların özləri, nadir hallarda kifayət qədər şüurluluq nümayiş etdirirlər. Əksəriyyət öz rahatlığı haqqında düşünür: bu anda insan evə aldığını gətirməlidir və bundan sonra nə olacaq - o, bu barədə düşünmür”.

Mütəxəssis qeyd edib ki, ümumən məhdudlaşdırıcı tədbirlər həyata keçirilir: “Məsələn, əvvəllər çoxları restoranlarda siqaret çəkirdisə, indi bu, nadir bir mənzərədir. Yaxud ictimai nəqliyyatı götürək: sərnişinlər avtobusa ön qapıdan girib arxadan çıxmağa tez öyrəşdilər. Eyni şey pullu plastik torbalarla da baş verəcək - bir müddət sonra bu, normaya çevriləcək”.

Bir vərdişin formalaşması üçün Bağırovun vurğuladığı kimi, təxminən bir ay keçməlidir: “Təbii ki, belə bir tədbir çoxlarının müqaviməti ilə qarşılaşacaq, lakin onlara bunun nə üçün edildiyini və həmişə alternativin olduğunu izah etmək lazımdır. Özünüzlə eko-çanta adlanan təkrar istifadə edilə bilən çanta götürməklə lazımsız xərclərdən qaça bilərsiniz. Əvvəllər belə çantaları çox adam gəzdirirdi. Məsələn, sovet dövrünü xatırlayın, o zaman çoxları özləri ilə ipli çantalar aparırdılar. Onlar yüngüldür və bükülüb cibinizə qoyula bilər”.

“Qərarın təkcə kağız üzərində deyil, reallıqda işləməsi üçün ona məhəl qoymayan pərakəndə satış məntəqələrini cərimələmək lazımdır. Bir vaxtlar çox nazik polietilen paketlərin satışına qadağa qoyulmuşdu, lakin hələ də satışda onları görmək olar. Məsələyə hərtərəfli yanaşmaq lazımdır - tullantıların idarə olunması strategiyası lazımdır, burada kortəbiilik olmamalıdır. Maarifləndirmə, qadağanedici tədbirlər, qanunların icrasına nəzarət olmalıdır”, - deyə müsahibimiz fikrini yekunlaşdırıb.

Dayanıqlı İnkişaf Araşdırmaları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev də ölkədə polietilen paketlərdən çox istifadə olunmasını müsbət hal hesab etmir. Amma onun sözlərinə görə, pullu olsa belə, çoxları onları alacaq, çantaları ilə alış-verişə getməyəcəklər.

“Məsələn, Rusiyada onlara pul verilir, lakin çox vaxt alınır. Orada kassada həmişə paketin lazım olub-olmadığını soruşurlar və çoxları müsbət cavab verir. Bu sahə ilə məşğul olanlar isə bu məhsulu mümkün qədər çox satmaqda maraqlı olacaqlar”, - deyə ekspert söyləyib.

Ağayevin fikrincə, belə ekoloji çirkləndiricilərlə mübarizənin həqiqətən də səmərəli olması üçün onların satışını tamamilə qadağan etmək məqsədəuyğun olardı: “Qadağanın həyata keçirilməsi üçün isə ciddi nəzarət lazımdır. Sonra insanlar alternativ variantlardan istifadə etməyə başlayacaqlar”.
Tarix: 15-02-2023, 11:29
Xəbəri paylaş



Xəbər lenti

Gündəm

Əyalət

Siyasət

Cəmiyyət

Hadisə

Şou biznes

Sosial

İdman