Türkiyə, İsrail və İran PUA-ları: hansı güclüdür?

Yaxın Şərqdə PUA istehsalı üzrə üç lider – Türkiyə, İran və İsrail bir neçə dəniz əsaslı pilotsuz təyyarə hazırlayıblar.
 
Bu barədə “Forbes” məlumat yayıb.
 
Türkiyə
 
Türkiyənin “Bayraktar TB2” PUA-sı bir neçə münaqişədə özünü doğrultduqdan sonra Baykar Müdafiə Korporasiyası yeni model – “TB3”ün hazırlanmasına başlayıb. Bu PUA da bir əhəmiyyətli detal istisna olmaqla (qatlanan qanadlar əlavə edilib – red.), “TB2”yə bənzəyir. Yeni PUA həm də görmə xəttindən kənarda uçmaq qabiliyyətinə malik olacaq. “TB3” Türkiyənin gələcək flaqmanı olan “Anadolu” amfibiya hücum gəmisi, eləcə də ixrac üçün hazırlanır. Yeni dron Yaponiyanın “İzumo” sinifli helikopter daşıyıcıları üçün mükəmməldir. Qatlanan qanadları sayəsində “Anadolu”nun göyərtəsində 30-50 yeni dron yerləşdirilə bilər.
 
Altı sərt nöqtə sayəsində “TB3” dronlarının hər biri “TB2” kimi beş fərqli mərmi daşıya bilər. Pilotsuz təyyarələr Türkiyə sahillərindən uzaqda yerləşən düşmən gəmiləri üçün təhlükə yaradacaq, eləcə də uzaq ölkələrdə quru əməliyyatlarına dəstək verəcək. Uçuş və eniş imkanlarına görə “TB3” əvvəllər qeyd olunan bütün PUA-lardan fərqli olaraq təkrar istifadə edilə bilər. Dronu gəminin göyərtəsinə endirmək onu dənizdən tutmaqdan qat-qat rahatdır. “TB3”ün ixrac potensialı da böyükdür, çünki o, kamikadze dron deyil, təkrar istifadə edilə bilən ilk dəniz dronudur. Daha çox ölkə dəniz dronlarına maraq göstərdikcə, “TB3” unikal xüsusiyyətlərinə görə məşhur ixrac modelinə çevrilə bilər.
 
İsrail
 
2021-ci ildə İsrail Asiya ölkələrindən birinə məşhur “Harop”larının dəniz versiyasını tədarük etdiklərini açıqladı. “Harop” avtonom şəkildə düşmən radarlarını təyin və onlara hücum edə bilir. Ya da döyüş meydanında hədəfi vurmaq üçün operator tərəfindən idarə olunur. “Harop” həm kəşfiyyat, həm də zərbə dronu olduğundan, aşkar edildikdə dərhal hədəfə hücum edə bilir. Bu, hədəfi müəyyən edib sonra raket atmaqdan və ya onu məhv etmək üçün döyüş təyyarəsi göndərməkdən qat-qat rahatdır. Dron qəfil aşkar edilmiş hədəfləri vurmaq üçün də əlverişlidir. “Harop” bir hədəf tapan kimi diqqətini toplayır və hücum üçün sürətlənir. Hədəflə toqquşduqda daxili döyüş başlığı partlayır.
 
Dəniz “Harop”u məsafədən asılı olmayaraq, quruda və dənizdə həm statik, həm də hərəkətdə olan hədəfləri axtarıb tapıb, onlara hücum edə bilir. Dənizdə bu cür cihazlar sürətli hücum qayıqlarından, partlayıcı qurğularla doldurulmuş kiçik kamikadze qayıqlardan və SEPAH və Yəməndə husilərin istifadə etdiyi digər vasitələrdən müdafiə üçün əvəzolunmazdır. Orijinal versiya kimi, dəniz “Harop”u da yerdəki hədəfləri vura bilir. Bu Hərbi Hava Qüvvələrinə gəmi əleyhinə radarları və hava hücumundan müdafiə sistemlərini məhv etmək qabiliyyətinə zəmanət verir.
 
İran
 
İsrail və Türkiyə PUA-larından fərqli olaraq, İranın gəmilərdən buraxılan pilotsuz təyyarələri dəniz missiyaları üçün xüsusi olaraq dəyişdirilməyib. Amma onlar açıq dənizdə təxribat törətməyə qadirdirlər. İranın “Əbabil-2” və “Araş” PUA-ları gəmilərdə quraşdırılmış relslərdən raket gücləndiricilərindən istifadə edilərək buraxılır. Hər iki model kamikadze dronlardır: hədəflə toqquşduqda döyüş başlığı partlayır. Başqa bir dron, ehtimal ki, daha müasir “Əbabil-3”ün özü göstərilməsə də, onun “dənizdən qaldırıla bilməsi üçün paraşüt və üzmə kompensatoru” ilə təchiz edildiyi barədə şayiələr yayılıb.
 
İranın hazırladığı və bütün növ dronları, raketləri, radarları özündə daşıya bilən çoxməqsədli və uzaq mənzilli “Şahid Rudaki” gəmisi əslində, xüsusi olaraq SEPAH üçün hazırlanmış mülki yük daşıyıcısıdır. Gəmi daha çox Böyük Britaniyanın Folklend müharibəsi zamanı qırıcı daşımaq üçün rekvizisiya etdiyi konteyner gəmisi “Atlantik Konveyer”ə oxşardır. İran bu cür gəmilərdən pilotsuz təyyarələr buraxmaq qabiliyyətini nümayiş etdirib ki, bu da vacibdir. İranın həqiqətən də öz sahillərindən yüzlərlə, hətta minlərlə kilometr uzaqlıqdakı quru və dəniz hədəflərini məhv etmək imkanı var. /Axar.az/

---

---