Pensiyalarla bağlı gülməli və kədərli mənzərə - Ekspert danışır



Sıradan pensiyaçılarla məmurlar arasında pensiya müavinətlərində yüksək fərq olması məsələsi cəmiyyətdə daim müzakirə olunur. Son vaxtlar deputatların maaşlarının artırılması hadisəsi də bu mövzunu yenidən gündəmə gətirib.

Vətəndaşlar başa düşə bilmirlər ki, məmurlarla digər qurumlarda çalışanların pensiyaları arasındakı böyük uçurum nədən qaynaqlanır? Deyək ki, layiqli istirahətə gedən birincilər niyə ikincilərdən qat-qat çox alırlar? Axı, hər ikisi sosial sığorta haqqını cüzi fərqlə ödəyir. SİAM.AZ xəbər verir ki, mövzuya dair AYNA-nın suallarını “Xidmət İş” Həmkarlar İttifaqı Federasiyasının vitse-prezidenti Cəmaləddin İsmayılov cavablandırıb. Deyib ki, ölkəmizdə pensiya ilə bağlı hər şeydə - qanunvericilik və ona əlavə edilmiş sənədli ərizələrdə çox güclü qarışıqlıq var:

- Elementar dövlət işçilərini - müəllimləri və həkimləri götürün. Onlar müvafiq olaraq büdcədən maaş aldıqları üçün dövlət qulluqçularıdır. Amma pensiya təyinatının vaxtı gələndə bu məqam, görünür, buraxılır. Dövlət qulluqçularının və deputatların pensiya ödənişləri əsassız olaraq yüksəkdir və ümumilikdə adamda belə bir təəssürat yaranır ki, guya ikincilər özləri üçün xüsusi şərait yaradırlar. Bir neçə min manat maaş alaraq, özlərinə aylıq qazanclarının 80 faizi qədər pensiya təyin edirlər. Amma 500-600 manat maaş alan həmvətənlər belə imtiyazlardan kənarda qalırlar. Üstəlik, beynəlxalq təcrübədə tətbiq edilən 60%-lik əvəzetmə dərəcəsi belə, onlara şamil edilmir.

Axı, Beynəlxalq Əmək Təşkilatının (BƏT) standartları var. Əmək haqqının dəyişdirilməsi əmsalı dünyada pensiya təminatının vəziyyətinin qiymətləndirildiyi standartdır. Bu standartlara görə minimum pensiya ölkə üzrə orta əmək haqqının 60 faizinə bərabər olmalıdır. Amma gəlin, rəsmi rəqəmlərə daha yaxından nəzər salaq, ona görə respublikada orta əmək haqqı 700 manatı ötüb və daim dəyişir. Bu məbləği əsas götürüb qeyd olunan faizi hesablasaq, minimum pensiya 420 manat olmalıdır. Amma bizdə 240 manatı keçmir. Yəni artıq bundan nəticə çıxarmaq lazımdır.

- Bununla bağlı müvafiq struktur ilə əlaqə saxlamısınız?

- Əlbəttə. Üç il əvvəl mən Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin nümayəndəsinə sual verdim: biz niyə BƏT-in tövsiyəsinə əməl etmirik? Əvvəlcə məmur təkzib etdi, sonra isə etiraf etdilər ki, biz buna doğru gedirik və tövsiyə olunan əvəzetmə dərəcəsi 2025-ci ilə qədər tətbiq olunacaq. İndi vətəndaşlar üçün əmək haqqının əvəzlənməsi əmsalı, yəni orta pensiyanın orta əmək haqqına nisbəti tövsiyə olunandan xeyli aşağı səviyyədə qalacaq. Və qeyd olunan dövrə qədər nəyə gələcəklər - zaman göstərəcək.

- Ayrı-ayrı məmurlar standartdan artıq necə və nəyə əsaslanaraq pensiya alırlar?

- Bu həddi, yəni 80 faiz dərəcəsini çoxdan özlərinə təyin ediblər, indi isə hər şey elə bu axara uyğun gedir. Və sonra, pensiya təyinatı ilə bağlı müddəalarla bütün bu çaşqınlıq, daimi dəyişikliklər çətin başa düşülən bir sistemə sığır və nəticə, gördüyünüz kimi, göz qabağındadır. Ölkəmizin hər yerindən sadə vətəndaşların cüzi müavinətlərlə bağlı şikayətləri eşidilir. Bu yaxınlarda tanınmış yüksək peşəkar mütəxəssis 65 yaşı tamam olanda ona 240 manat təqaüd təyin olunduğu barədə bildiriş aldı - gülməli və kədərlidir! Təbii ki, pensiyaların hesablanması sistemində həllini gözləyən çoxlu problemlər var. Eyni zamanda, yüksək gəlir əldə edən işəgötürənlərdən pensiya fonduna layiqli ödəmələr tələb edilməlidir.

- Amma ölkədə belə ayırmalar sistemi var...

- Bütün dünyada var və insanlar ayırmaların miqdarına sevinirlər. Axı onların gələcək pensiya təminatı bundan asılıdır. Görünür, cəmiyyətimiz buna hazır deyil. 2006-cı ildən biz “yığılan pensiya sistemi” adlanan sistemi işə salmışıq. Bu gün pensiya yaşına çatdıqda 25 il iş stajı və ya müəyyən edilmiş pensiya kapitalı olan vətəndaşlar əmək pensiyası təyin etmək üçün müraciət edə bilərlər. Ancaq hər şey nə qədər pulun yığıldığını bilməkdən irəli gəlir - əsas budur. Bir insanın 12 il pensiyada yaşayacağını nəzərə alaraq, əmanətlər 144 aya bölünür. Bütün bunlar, yumşaq desək, o qədər də nəzakətli üsullar deyil və hesablanmış pensiyaların əksəriyyəti bugünkü qiymət reallıqlarından çox uzaqdır.
Tarix: 11-08-2022, 16:48
Xəbəri paylaş



Xəbər lenti

Gündəm

Əyalət

Siyasət

Cəmiyyət

Hadisə

Şou biznes

Sosial

İdman