Son günlər (həftələr, aylar) taksi xidmətləri ilə bağlı “ictimai narazılıq hərəkatı” başlayıb: ekspertlər etirazlara qoşulub, millət vəkilləri taksilərin aşağı səviyyədə xidmətindən dəhşətli dərəcədə, “xalqı düşünərək” qeyzlənirlər, təkliflər irəli sürürlər, Milli Məclis “tədbirlər planı” hazırlayıb...
Elə indicə - az öncə Milli Məclis tələm-tələsik “Avtomobil nəqliyyatı haqqında” qanunda dəyişikliklərlə bağlı qanun layihəsini qəbul edəcəyinin anonsunu verib. Bildirilir ki, taksi kimi istifadə olunan bütün avtomobillərdə taksometr quraşdırılması məcburi olacaq. Bu layihənin “tərcüməsi” odur ki, taksilər od qiymətinə olacaq.
İnzibati Xətalar Məcəlləsinə də dəyişiklik təklif olunur: icazəsiz taksi sifarişi operatoru kimi fəaliyyət göstərənlər 40 min manat cərimələnəcək.
Nə baş verir, niyə qəfildən ictimai fəallar aktivləşdi, millət vəkilləri hərəkətə keçdi? Niyə qərar, qanunlar ard-arda düzülür, millət vəkilləri qalxıb, Bakıda taksilərin tələbdən 4-5 dəfə artıq olmasından bəhs edirlər?
Taksi fəaliyyətində nöqsanlar yoxdurmu?
Var – həm də nə qədər desən: sürücülərin sağlamlıq testindən keçməsindən tutmuş özlərini idarə edə bilməməsinə, maşınların köhnə olmasına, xidmət göstərmə bacarıqlarının olmamasına, sükan arxasında siqaret çəkmələrinə qədər. Bu problemin həlli yolları necə olmalıdır?
1. Bir müddət əvvəl bir jurnalist taksi fəaliyyəti ilə məşğul olmaq pərdəsi altında narkoloji testdən keçmişdi: 10 manat verib, heç bir yoxlama aparılmadan arayışını almışdı.
Demək, Narkoloji Dispanser rüşvət alır – bunu aradan qaldırmaq lazımdır!
2. Sürücülərin sükan arxasında siqaret çəkməsi qanunla qadağan edilir və səhv etmirəmsə, 50 manat cəriməsi var.
Təcrübəmizdən bilirik ki, biz “qılınc müsəlmanıq”, nəzarət güclü olmayanda, qanunlara vecimizə də almırıq. DYP-nin bu istiqamətdə nəzarəti güclənərsə, sükan arxasında kimsə siqaret çəkməz.
3. Köhnə, yararsız avtomobillə taksi xidməti göstərməyin günahı kimdədir?
Avtomobillər texniki baxışdan keçirmi? Niyə ciddi şəkildə nəzarət edilmir ki, bu avtomobillər Bakı küçələrinə çıxmağa layiqdir, ya yox?
Digər tərəfdən, ələlxüsus taksi xidməti göstərən avtomobillərin müasir tələblərə cavab verməsini istəyirsinizsə, bir qanun qəbul edin, taksi xidməti göstərəcək avtomobillər üçün xüsusi texniki baxış keçirin, qoy, taksi sürücüləri daha keyfiyyətli maşınlardan istifadə etməyə və yaxud maşınlarını səliqəli saxlamağa məcbur olsunlar və s.
Demək, taksi fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması üçün əvvəlcə müvafiq qurumları fəaliyyətini gücləndirməli, onlara əlavə səlahiyyət verilməlidir.
Amma yox, kimlərsə ortaya düşüb, Bakıdakı taksi fəaliyyətlərini məhdudlaşdırmaq, bəzi taksi şirkətlərini bazardan çıxarmaq istəyir.
Hədəf nədir?
Azərbaycanda taksi fəaliyyəti, məsələn, qardaş Türkiyədən qat-qat, müqayisəedilməz dərəcədə ucuzdur. İnsanlarımız taksinin ucuz xidmətindən maksimum istifadə edir. Bu ölkədə bəlkə də hər kəs üçün taksi xidmətindən istifadə “əlçatan”dır.
Kimlərsə bunu insanların əlindən almaq istəyir. Səbəb?
1. Guya bununla tıxacları aradan qaldırmağa çalışırlar: guya taksi fəaliyyəti göstərən 20-30 min maşın küçələrdən yığışılsa və yaxud yarıya düşsə, tıxaclar olmayacaq.
Yanlış düşüncədir: Bakıda tıxac probleminin səbəbi taksilər deyil, pərakəndə, “harda gəldi” məntiqi ilə, iç-içə, həyəti, parkinqi olmayan hündürmərtəbəli yaşayış binalarının tikilməsidir, səkilərin ələ keçirilməsidir, heç bir yerdə boş sahə saxlamamaqdır, ağacları kəsib, yerində iaşə obyektləri inşa etməkdir.
Bakının ən böyük problemi Baş Planın olmamasıdır: 32 ildir müstəqilik, bu ölkənin paytaxtının Baş Planı hələ də hazırlanmayıb. Kimlər buna imkan vermir? Kimlər qoymur ki, Baş Plan təsdiqlənməsin? Niyə Baş Plan müzakirəsi ortaya gələn kimi Bakıda olan-qalan yerlər də zəbt edilib, sürətlə tikinti şirkətlərinin göydələnlərinə çevrilir? Niyə məktəblərin, bağçaların böyür-başı yaşayış binaları ilə gündüşməz hala gətirilir?
Avropa həftədə dördgünlük iş-təhsilə keçir, biz orta məktəblərdə beşgünlüyün öhdəsindən gələ bilmirik, gələn ildən onlarla məktəb altıgünlük təhsil həftəsinə keçəcək. Çünki məktəblərin dibində göydələnlər göbələk kimi artır, sıxlıq çoxalır, məktəblər şagird sıxlığının öhdəsindən gələ bilmir...
Bakıda sıxlığı aradan qaldırmaq üçün köhnə məhəllələrdə 3, 4 mərtəbəli binaları söküb, əvəzində 20 mərtəbə bina tikməzlər;
Bakıda sıxlığın öhdəsindən gəlmək üçün obyektlərin səkiləri zəbt etməsinə göz yumub, sonra da yolun hesabına təzə səkilər düzəltməzlər!
Taksi fəaliyyətini məhdudlaşdırmaqla nəyə nail olmaq istəyirsiniz?
1. Bakıda ictimai nəqliyyat hansı səviyyədədir?
Hələ də paytaxtımızı hava limanı ilə birləşdirən metro, metrobus, nə bilim, normal “müntəzəm xətt marşrutu” yoxdur; hələ də ictimai nəqliyyat tələbləri ödəmir – gecikmələr, basabas...
İctimai nəqliyyat yüksək səviyyədə olarsa, niyə hansısa bir insan taksidən istifadə etsin ki? İctimai nəqliyyatda peşəkar xidməti yüksəltməkdir taksilərlə “mübarizə”.
Metro – basabas, avtobuslar – basabas: insanlar işə gecikməmək üçün bir çox halda ucuz taksi xidmətindən istifadə edir. İndi həmin insanları da metroya, ictimai nəqliyyata yerləşdirmək istəyirsiniz. Bu yükü metro, ictimai nəqliyyat çəkə biləcəkmi?
Digər tərəfdən, taksi – hazırda Azərbaycanda minlərlə, bəlkə də onminlərlə adamın çörək ağacıdır: kim iş tapa bilmirsə, çətinlik çəkirsə, fərdi maşını ilə taksi fəaliyyəti ilə məşğul olub, çörəkpulunu qazanır. Əgər taksi fəaliyyəti məhdudlaşsa; əgər taksi xidmətləri bahalaşsa taksilik edib, çörəkpulu qazanan onminlərlə insan və onların ailələri çörəksiz qalacaq. Onlar nə etməlidir?
Millət vəkilləri tələsik qanunlar qəbul etməyə hazırlaşanda təmsil etdikləri sadə vətəndaşları da düşünsünlər: Siz onminlərlə insanın çörəyinə bais olduğunuzu, onminlərlə insanın isə ucuz taksidən istifadə imkanını məhdudlaşdırdığınızı düşünsəniz, yaxşı olar.
Bu dövlətə ancaq narazılar ordusu qazandırmaqla məşğul olmaq olmaz ki!

---

---