Laçında sökülmüş erməni xaçı Ağdamın Sırxavənd kəndində quruldu?..

Laçın şəhərinin və Zabux kəndinin hayklardan və Rusiya "sülhməramlı"larından boşaldılaraq Azərbaycanın yurisdiksiyasına keçməsindən az öncə yüksəkliklərdən birində işğal dövründə qurulmuş erməni xaçının sökülərək Ağdam rayonunun işğal altındakı Sırxavənd kəndində qurulması haqda məlumat yayılıb.

Bu haqda Moderator.az-a Sırxavənd kəndindən məcburi köçkün olan soydaşlarımızdan biri xəbər verib.

Məlumata görə, Ağdam rayonunun bəhs edilən kəndə qonşu  kəndlərinə gedib-gələn sırxavəndlilər məhz Laçın və Zabuxun azad olunmasından sonra eyni quruluşda neon işıq verən bir xaçın Sırxavənd yaxınlığında qurulduğunun şahidi olublar.
Qeyd edilib ki, Sırxavənd kəndi yaxınlığında xaç quraşdırılması ilə bağlı məlumat sentyabrın 6-da  həmin kənddəki erməni məktəbinin "Facebook" səhifəsində də yerləşdirilib. 
Xatırladaq ki, 10 noyabr razılaşmasına əsasən 30-31 ildir ki, işğal altında qalan yüzlərlə yaşayış məntəqələrimiz kimi, Ağdam rayonunun Sırxavənd kəndi də  Rusiya "sülhməramlı"ların məsuliyyət zonasına daxil edilməklə faktiki olaraq separatçı-terrorçu erməni rejiminin nəzarətində qalıb.
1992-ci il işğalından  öncə - sovet  dövründə belə,  Sırxavənd kəndində bir nəfər də hay, erməni yaşamayıb.
 
Azərbaycan ordusunun böyük uğur qazandığı 44 günlük savaşdan sonra da  Sırxavəndə qanunsuz olaraq  azad edilmiş digər ərazilərimizdən köçmüş 4 erməni ailəsi yerləşdirilib.  Kəndin qanunsuz "icma rəhbəri"nin verdiyi məlumata görə, onlardan  2-si Qubadlıdan, 1-i Ağdam rayonunun Əliağalı kəndindən, 1-i Şuşa rayonunun Daşaltı kəndindəndir...
 
2021-ci ilin oktyabrında bir neçə digər kəndlərimiz kimi Sırxavənddə də qeyri-qanuni "seçkilər" nəticəsində yeni "mer" "seçilib"...
Zəruri arayış: 
 
Sırxavənd - Azərbaycan Respublikasının Ağdam rayonunun Sırxavənd kənd inzibati ərazi dairəsində kənddir.
Bu kənd 1992-ci ilədək keçmiş Ağdərə rayonunun(sovet dövründə “Mardakert”) inzibati tabeçiliyində olub.
 
Ulubaba və Ballıqaya silsilə yüksəkliklərinin əhatəsində yerləşən Sırxavənd kəndi Xaçın çayının sol sahilində salınmışdı. Bura Aranla dağlıq ərazinin, Qırxqızla Murov dağlarının kəsişdiyi yerdir. Kənd strateji cəhətdən çox əhəmiyyətli yerdə yerləşir. 60-cı illərin əvvəllərində çəkilmiş Ağdərə-Xankəndi dağ yolu (keçmişdə qocalar bu yola “daşnak yolu” deyirdilər) Sırxavəndin üstündən keçir. Sırxavənd Ağdərə və Ağdamdan 30 km, Xankəndindən 40 km məsafədədir. Qazançı, Çıldıran, Ballıqaya, Dovşanlı, Seyidbəyli kimi ermənilərin kompakt yaşadığı kəndlərinin əhatəsində yerləşib...
 
Qarabağın bu qədim yurdu 20-ci əsrdə dörd dəfə düşmənin hücumuna məruz qalmış və yerlə yeksan edilərək daşı-daş üstə qalmamışdı. 1991-ci ilin aprel ayında keçmiş Dağlıq Qarabağda münaqişə ilə əlaqədar o zamankı respublika hökumətinin qərarı ilə Sırxavənd ərazi icraiyyə komitəsi yaradıldı. Məqsəd Ağdərə rayonundakı 12 azərbaycanlı kəndinə idarəetmə mərkəzi yaratmaq idi. Sırxavənd o günlər əsl mərkəzə çevrildi. Ərazi polis bölməsi, kənd təsərrüfatı idarəsi, təhsil şöbəsi, maddi-texniki təchizat bazası, avtomobil bazası, iki yol təmir tikinti idarəsi və s. idarə, müəssisələr yaradıldı və fəaliyyətə başladı. 1991-ci ilin dekabrında rəsmi olaraq kəndin özünümüdafiə batalyonu yaradıldı.
 
Ağdam rayonunun Sırxavənd kəndi 1992-ci il martın 12-də Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunub. Həmin gün Sırxavənd daxil olmaqla Ağdərənin azərbaycanlılar yaşayan kəndləri - Bəşirlər, Qaraşlar, Baş Güneypəyə, Orta Güney, Xatınbəyli və başqa türk yurdları erməni silahlı qüvvələrinin total hücumu nəticəsində düşmən əlinə keçib. 1992-ci il iyunun 3-də Sırxavənd şəhid batalyon komandiri Milli Qəhrəman Şirin Mirzəyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilən əməliyyatla azad edilsə də, cəmi 3 gün sonra yenidən işğal olunub. Müharibədə 19 şəhid verən kəndin özünümüdafiə batalyonunun onlarla üzvü yaralanıb. 4 sırxavəndli müharibədəki igidliklərinə görə “Azərbaycan Bayrağı” ordeni ilə təltif olunub. İki nəfər bu fəxri ada ölümündən sonra layiq görülüb.
 
Sırxavənd  işğal edilənədək Ağdərənin azərbaycanlılar yaşayan ən böyük kəndi idi, onun 2 minə yaxın əhalisi vardı. Burada 250-dən çox ev var idi. Əslində 1923-cü ildən - DQMV-nin yarandığı ilk gündən, gözdən, könüldən kənarda qalmış bu kəndlər, xüsusilə 50-ci illərin əvvəllərində burada yaşayan azərbaycanlılar düşünülmüş gizli miqrasiyaya məruz qalmışlar. On illiklər ərzində azərbaycan kəndlərinin sosial-iqtisadi və mədəni inkişafı üçün heç bir iş görülməmiş, yeni iş yerləri açılmamış, mütəxəssislərə qsədən iş verilməmiş və bunu nəticəsində minlərlə azərbaycanlı dolanışıq çətinliyi ucbatından rayondan baş götürüb getməyə məcbur edilmişdir. Təkcə bir faktı qeyd edək ki, qonşu erməni kəndlərinin hamısında xəstəxana, poçt, klub olduğu halda 12 azərbaycanlı kəndinin hüç birində bu obyektlər olmamışdır. Sırxavənddə işğala qədər 250-yə yaxın Azərbaycan türk ailəsi yaşayırdı. Həmin dövrdə respublikanın müxtəlif şəhər və rayonlarında 270-ə yaxın əslən Sırxavəndli olan ailə mövcud idi. Sırxavənddən (Ağdərə rayonu ləğv edildiyindən kənd Ağdamın ərazisi sayılır) məcburi köçkünlər ölkənin müxtəlif rayon və şəhərlərində məskunlaşıb. Nisbətən sıx məskunlaşma Bərdə rayonundadır.
 
Hazırda Sırxavənd 10 noyabr üçtərəfli razılaşmasına əsasən rəsmən Rusiyanın sülhməramlı sayılan kontingentinin nəzarətindədir.  Bəzi məlumatlara görə, kənddə işğalçı erməni hərbçiləri də fəaliyyət göstərir.  Halbuki, Ağdam rayonu azad edildiyindən onun bütün inzibati ərazisi erməni silahlı birləşmələrindən boşaldılmalıydı.  2021-ci ilin aprelində Azərbaycan ordusu Sırxavəndi dinc yolla nəzarətə götürməyə cəhd etsə də, Rusiya hərbçiləri buna imkan verməyib...

---

---