"Diqqəti əsl səbəblərdən yayındırır..." - Rusiya BMT-nin qətnamə layihəsini blokladı...

Rusiya BMT Təhlükəsizlik Şurasının ilk dəfə olaraq iqlim dəyişikliyini dünya üçün təhlükə kimi müəyyən edən qətnamə layihəsinə veto qoyub. Moskva rəsmiləri bu təşəbbüsü zəngin Qərb dövlətlərinə digər ölkələrin daxili işlərinə qarışmağa haqq qazandırmaq üçün bəhanə kimi gördüklərini bildiriblər.
 
Moderator.az bildirir ki, bu barədə Amerikanın “The New York Times” nəşri yazır. Rusiya BMT Təhlükəsizlik Şurasının aylardır müzakirə edilən qətnamə layihəsini bloklayıb. Bu təşəbbüs ilk dəfə olaraq iqlim dəyişikliyini dünya üçün təhlükə kimi müəyyən etməli idi.
 
Geniş dəstəklənən qətnamə “dünyada silahlı münaqişələrə müdaxiləyə haqq qazandırmaq üçün BMT-nin ən güclü agentliyi” tərəfindən istifadə edilən meyarları xeyli genişləndirəcəkdi. Nəşr qeyd edir ki, tədbirin Moskva tərəfindən "pozulması" iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə dünya ictimaiyyətini birləşdirməyə çalışan beynəlxalq təşkilatın üzləşdiyi problemləri önə çəkdi.
 
Nəşr xatırladır ki, silahlı münaqişələrdə iqlim dəyişikliyinin mümkün rolu BMT-də uzun müddətdir müzakirə olunur. Beləliklə, Afrika ölkələrində quraqlıq və səhralaşma su, qida, kənd təsərrüfatı torpaqları və otlaqlar uğrunda rəqabətin tərkib hissəsi hesab olunur ki, bu da zorakılıq və qeyri-sabitliyə gətirib çıxara bilər.
 
İrlandiya və Niger BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamə layihəsinin həmmüəllifləri kimi çıxış ediblər. Nəşr izah edir ki, o, qurumu iqlim dəyişikliyini "münaqişənin hər hansı əsas səbəbləri və ya riski artıran" amili kimi qəbul etməyə məcbur edəcəkdi.
 
BMT Təhlükəsizlik Şurasının 15 üzvündən 12-si qətnamənin lehinə, Rusiya və Hindistan əleyhinə səs verib, Çin isə bitərəf qalıb. Nəşr izah edir ki, Moskva qurumun veto hüququ olan 5 daimi üzvündən biri olduğundan, onun səsi təşəbbüsün əngəllənməsinə səbəb olub.
 
Rusiyanın BMT-dəki daimi nümayəndəsi Vasili Nebenzya bildirib ki, onun ölkəsi bu qətnaməni zəngin Qərb dövlətlərinin başqa ölkələrin daxili işlərinə müdaxiləsinə haqq qazandırmaq üçün bəhanə kimi qiymətləndirir. Onun sözlərinə görə, iqlim dəyişikliyini beynəlxalq təhlükəsizliyə təhdid kimi yerləşdirmək “Təhlükəsizlik Şurasının diqqətini silahlı münaqişələrin əsl səbəblərindən yayındırır”.
 
Qətnamə Rusiyanın BMT-dəki daimi nümayəndəliyinin saytında da əlavə tənqidlərə məruz qalıb. Diplomatların fikrincə, iqlim dəyişikliyi ilə avtomatik əlaqə yaratmaq təklifi “ölkələrin münaqişədə olduğu və ya sosial-iqtisadi inkişafdan geri qaldığı situasiyaların bütün digər aspektlərinə məhəl qoymur”.
 
Hindistanın BMT-dəki daimi nümayəndəsi T.S. Tirumurti ölkəsinin "iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə əvəzsiz olduğunu" söyləyib, lakin Təhlükəsizlik Şurası məsələni müzakirə etmək üçün uyğun gəlmir. O və Nebenzya bu problemi qurumun müvafiq şöbəsinə buraxmağa çağırıb.
 
Son illərdə Rusiya Təhlükəsizlik Şurasında veto hüququndan ən fəal şəkildə istifadə edərək, onun fikrincə, Qərbin digər dövlətlərin işlərinə qarışmasına imkan verə biləcək tədbirləri əngəlləyir. “The New York Times” qeyd edir ki, Moskvanın davranışı 2011-ci ildə Liviya münaqişəsində güc tətbiqinə icazə verən qətnaməyə səsvermədə bitərəf qaldıqdan sonra dəyişib.
 
Bu arada, BMT diplomatlarının məlumatına görə, beynəlxalq təşkilatın 193 üzvündən azı 113-ü qətnaməni dəstəkləyib. Nəşr bildirir ki, nəticədə məlum olub ki, Rusiya “nisbətən populyar təşəbbüsü əngəlləyib”.
 
ABŞ-ın daimi nümayəndəsi Linda Tomas-Qrinfild Rusiyanın vetosunu tənqid edib. Onun sözlərinə görə, Moskvanın qərarı "sülh və təhlükəsizliyi qoruyan dünyanın ən mühüm qurumunun iqlim dəyişikliyinin nəticələri ilə mübarizə üçün kiçik, praktik və zəruri addım atmasına mane oldu".
 
İrlandiyanın daimi nümayəndəsi Ceraldin Birn Neyson səsvermədən sonra jurnalistlərə deyib ki, həm ölkəsi, həm də Niger “son dərəcə məyus olub”: "Biz çox yaxşı bilirik ki, bu qətnamə şura üçün kritik anda tarixi və vacib, əlbəttə ki, zəruri addım ola bilərdi".

---

---