Problemli Qafqaz: Dağıstanda nə baş verir? - GƏLİŞMƏ

“Dağıstan üçüncü dəfə gərginliyin episentrinə çevrilib və bunun bir neçə səbəbi var. Birincisi, respublikanın rəhbəri Sergey Melikov uzun onilliklər ərzində mövcud olan korrupsioner balans və razılaşma sistemlərini öz xeyrinə pozdu. Və bu, iyirmiyə yaxın müxtəlif millətlərin yaşadığı, həmişə münaqişə vəziyyətində olan bir bölgədə baş verdi. Məlikovun yeni sistemi çatlayır. Sadəcə olaraq, nasazlıq xətləri ilk baxışdan göründüyü qədər açıq deyil”. Bu sözləri ukraynalı politoloq Vadim Denisenko iyunun 23-də Dağıstanda baş verən terror aktları ilə bağlı yazdığı analitik məqaləsində qeyd edib.

Ekspertin sözlərinə görə, ikincisi, Rusiyada qadağan edilmiş iki sələfi təbliğatçısının regionda böyük təsiri var: “İlkin olaraq deyə bilərik ki, son baş verənlər darginlər tərəfindən təşkil olunub. Bu, respublikanın ali rəhbərliyində təmsilçisi olmayan ikinci böyük xalqdır. Bu amil hansısa rol oynadımı? Hələ bunu demək çətindir. Üçüncü səbəb, burada milli amil çox önəmlidir. Əslində sinaqoqa hücumdan əlavə - bəlkə də Rusiyada baş vermiş ilk hadisədir - bizim üçün vacib olan pravoslav kilsəsinə hücumla açıq-aşkar anti-Rusiya addımıdır. Dağıstanda ruslar 4 faizdən də azdır, lakin istisna etmək olmaz ki, son vaxtlar onlar seçici şəkildə mühüm vəzifələrə yerləşdirilməyə başlayıblar, yerliləri sıxışdırıblar. Sələfi moizələri faktoru ilə əlaqədar olaraq nəticədə partlayış yaranıb”.

“Dördüncü səbəb: baş verənlərin Priqojinin yürüşünün ildönümündə keçirildiyinə və məkanın Dərbənd olmasına diqqət yetirmək lazımdır. Məhz Rusiya Prezidenti Vladimir Putin keçən il Priqojinin yürüşündən sonra Dağıstana getdi və yerli sakinlər tərəfindən çox isti qarşılandı. Bu fakt həm də ilk növbədə anti-hökumət və anti-Rusiya oriyentasiyasından xəbər verir”, - Denisenko məqaləsində əlavə edib.

Politoloq altıncı məqam kimi onu vurğulayır ki, Rusiya Federasiyasında bütün bu baş verənlərdən kimin faydalana biləcəyi barədə ayrıca düşünməyə dəyər: “Və burada dərhal yada Kadırov düşür. O, özü vəzifədən getdikdən sonra indi Çeçenistanda öz klanını mübahisəsiz hakimiyyət kimi bərqərar etmək üçün mübarizə aparır. Təbii ki, bu o demək deyil ki, o, Dərbənddə baş verənləri təşkil edib, amma nəzəri cəhətdən ondan müəyyən dividentlər çıxara bilər. Əsas nəticələr haqqında danışsaq, bunları vurğulamalıyıq: Dağıstanda tarix regional xarakter daşıyır və hələ respublikanın hüdudlarından kənara çıxmır. Cavabını tapmayan əsas sual bu hekayənin digər bölgələrə yayıla biləcəyidir. “Crocus” nümunəsi kəşfiyyat xidmətlərinin zəifliyini göstərdi. Eyni zamanda, həm “Crocus”da, həm də Dərbənddə hücum edənlərdən heç bir açıqlama verilməməsi təşkilatçıların planlarının miqyasını anlamağı mümkünsüz edir”.

“Şübhə yoxdur ki, Rusiya Federasiyasının idarəetmə sistemi yaxın gələcəkdə yeni kiçik "qara qu quşlarının" ortaya çıxmasını təmin edir. Eyni zamanda, hakimiyyət heç bir nəticə çıxarmayacaq və heç bir dəyişiklik etməyəcək. Çünki çox şey dəyişdirilməlidir”, - deyə ekspert məqaləsində vurğulayıb.

Denisenkonun qənaətincə, bütün bunlar kütləvi iğtişaşlara səbəb olmayacaq: “Rusiya çoxdan “hakimiyyətin bizə yalan danışdığını başa düşürük, amma alternativimiz yoxdur” mərhələsinə qədəm qoyub. Və əsas sual budur ki, bu alternativ ən azı ideyalar səviyyəsində görünəcəkmi? “İdeya” isə meydana gəlmədən heç bir dəyişiklik mümkün deyil”.

---

---