"Azərbaycan iqtidarında xarici güclərə işləyən qüvvələr var" - SƏRDAR CƏLALOĞLU

 "Hakimiyyətin atdığı addımlar sosial narazılığın qarşısını almağa yetərli olmayacaq"
"Bu gün məmurların arasında belə, Azərbaycanın sabahı ilə bağlı çox böyük narahatlıq meydana gəlib"
"Siyasi dialoq cəmiyyətləri inqilablardan, vətəndaş qarşıdurmasından yan keçirmək üçün xüsusi önəm daşıyır"
Bu gün Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bütün siyasi qüvvələr aralarındakı umu-küsüləri, müxtəlif narazılıqları və qarşılıqlı ittihamları bir kənara qoyub ölkəmizin milli maraqları baxımından ortaq məxrəcə gəlməyi, bizə düşmən mövqedə dayanan, eyni zamanda ikilistandartlara üstünlük verərək az qala hər bir məsələdə Ermənistanın maraqlarının təmin olunmasına çalışan xarici qüvvələrə qarşı vahid mövqedən çıxış etməyi bacarmalıdırlar. Əslində, Ermənistanı dəstəkləyən dövlətlərin niyyəti hamıya bəllidir. Onlar nə yolla olursa-olsun İrəvanın haqlı mövqedə olduğunu sübuta yetirməyə və düşmən ölkəni mövcud iqtisadi blokadadan çıxarmağa can atırlar.
Ümumiyyətlə, hazırda Cənubi Qafqaz regionunda elə bir siyasi situasiya hökm sürür ki, bu vəziyyətdən itkisiz və ya minimum ziyanla çıxmağın yeganə yolu iqtidarla müxalifətin həmrəyliyindən, ölkənin gələcək taleyinə dair məsələlərdə hər iki düşərgənin vahid mövqedən çıxış etməsindən keçir. Bir yandan ən ağrılı-acılı yerimiz olan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin indiyədək həll olunmaması, digər tərəfdən xarici qüvvələrin, əsasən də ölkəmizin inkişafında maraqlı olmayan, uzun müddətdir ki, dişini qıcayıb sovet imperiyasını bərpa etməkdən ötrü əlverişli məqamı gözləyən Rusiyanın bəzən açıq, bəzən də məntaltı təhdidləri, mütəmadi olaraq Ermənistana hərtərəfli yardımlar etməsi iqtidar və müxalifət düşərgəsinin həmrəy olmasını zəruri edən əsas səbəblərdəndir. Ola bilər ki, kimlərsə bu fikirlə razılaşmasın, lakin yaxın tariximizə nəzər salsaq görərik ki, əksər hallarda Azərbaycanın taleyi ölkənin daxilində yox, xaricdə nəhəng dövlətlərin məsləhətləşmələrindən sonra həll olunur. Elə buna görə də super güclərin ölkəmizlə bağlı hazırlamış olduqları müxtəlif ssenariləri alt-üst etməkdən, Azərbaycanı mümkün təhlükələrdən sığortalamaqdan ötrü iqtidar müxalifət demədən hamının birgə mübarizə aparmasının vaxtı çatıb. Çünki bu gün dünya siyasi arenasında baş verən olaylar heç də bizim maraqlarımıza cavab vermir. Belə bir vəziyyətdə isə iqtidar-müxalifət dialoqu qaçılmazdır.
"Azərbaycan hakimiyyəti xalqla iqtidar arasında vasitəçilik edən qrupların fəaliyyətini sıfra endirib"
Mövzu ilə bağlı mövqeyini öyrəndirimiz Azərbaycan Demokrat Partiyasının (ADP) sədri, prezidentliyə keçmiş namizəd Sərdar Cəlaloğlu hesab edir ki, siyasi dialoq cəmiyyətləri inqilablardan, vətəndaş qarşıdurmasından yan keçirmək üçün xüsusi önəm daşıyır. Onun fikrincə, siyasi dialoq davamlı bir proses kimi mövcud olmalıdır: "Nisbetin sosial dəyişilmələr nəzəriyyəsinə görə, sosial dəyişilmələrin 3 komponentindən biri də iqtidarla xalq arasında vasitəçi qrupların mövcud olmasıdır. Bura siyasi partiyalar, həmkarlar təşkilatları, qeyri-hökumət təşkilatları aiddir. Həmin bu vasitəçi təşkilatlar bir tərəfdən xalqın içində olub əhalini narahat edən məsələləri bilməlidir, digər tərəfdən həmin məsələlərin həlli ilə bağlı iqtidarla müəyyən əməkdaşlıq etməlidir. Ancaq Azərbaycan iqtidarı uzun müddət bu faktoru aradan qaldırıb. Yəni hakimiyyət xalqla iqtidar arasında vasitəçilik edən qrupların fəaliyyətini sıfra endirib. Odur ki, hazırda Azərbaycanda müstəqil həmkarlar təşkilatları yoxdur, real, müstəqil qeyri-hökumət təşkilatları sıradan çıxarılıb. Müxalif siyasi partiyalarla iqtidar arasında isə çox böyük uçurum var. Buradan da aydın olur ki, Azərbaycanda Nisbetin dediyi dinc üsullarla sosial dəyişilmələrin yolu bağlanıb. Əslində, siyasi dialoqun yeganə əhəmiyyəti bundan ibarət idi ki, xalqla iqtidar arasında vasitəçilik edən qruplar mütəmadi olaraq iqtidarla siyasi dialoqa getsinlər, xalqı narahat edən problemlər iqtidarla birlikdə müzakirə olunsun və həmin problemlərin həllindən sonra sosial gərginlik azaldılsın. İqtidar uzun müddət bu yanlış yolu tutduğu üçün artıq Azərbaycanda sosial dəyişilmələrin partlayışlı yolu qalıb".

"Bir çox hallarda iqtidarların islahat adı altında atdıqları addımlar onları qoruya bilmir"
İqtidarın sosial gərginliyin bir qədər yumşaldılması istiqamətində bir sıra addımlar atdığını vurğulayan Sərdar Cəlaloğlunun sözlərinə görə, "Oktyabr İnqilabı"ndan öncə Rusiya çarı da eyni islahatlar aparıb: "Belə ki, torpaqları paylamağa başladı, fəhlələrin hüqüqlarını etiraf etdi, 8 saatlıq iş sisteminə keçildi. Lakin bütün bunlar inqilabın qarşısını ala bilmədi. Bundan başqa, İran inqilabından əvvəl şah da bir çox islahatlar həyata keçirdi. Amma yenə də inqilab oldu. Çünki hakimiyyətlərin islahatları o zaman effektli olur ki, həmin islahatlar inqilablardan daha əvvəl başlansın. Adətən islahatların nəticəsi 2-3 ildən sonra cəmiyyətdə öz təsirini göstərir. Tutaq ki, bu gün iqtidar bir islahat aparırsa, onun cəmiyyətə müsbət yansıması 3 ildən sonra olacaq. Lakin bu 3 ilə qədər indiki gərginlik arta-arta gedəcək və sonda gəlib inqilaba çıxacaq. Ona görə də bir çox hallarda iqtidarların islahat adı altında atdıqları addımlar onları qoruya bilmir. Bu səbəbdən də islahatlar sosial partlayışlardan azı 3-5 il əvvəl həyata keçirilməlidir. Yanlız bu yolla inqilabların qarşısını almaq mümkündür. Düşünürəm ki, Azərbaycan iqtidarı bu məsələdə xeyli gecikib və çox güman ki, atdığı addımlar ölkədəki sosial narazılığın qarşısını almağa yetərli olmayacaq".
"Siyasi dialoq dövlət başçısının müxalifət liderləri ilə bir masa ətrafında oturub ölkənin problemlərini müzakirə edib konkret qərarlar qəbul etmək deməkdir"
Azərbaycanda iqtidarla əməkdaşlıq etməyin xəyanət kimi başa düşüldüyünü deyən prezidentliyə keçmiş namizəd bildirdi ki, ADP bununla bağlı hələ 2005-ci ildə qərar qəbul edib: "Bu gün xalqla iqtidar arasındakı vasitəçilik missiyasını yerinə yetirən qruplara qarşı münasibət elə bir vəziyyətə salınıb ki, adamlar öz vəzifələrini yerinə yetirərkən xəyanətkar adlandırılırlar. Məsələn, biz iqtidarla siyasi dialoqa getməyi, əməkdaşlıq etməyi təklif etdikdə bunu xəyanət kimi qələmə verməyə çalışırlar. Əslində, əməkdaşlığı xalqa yanlış başa salırlar. Elə başa düşürlər ki, əməkdaşlıq etməklə sən iqtidara xidmət edəcəksən. Halbuki bu, kökündən yanlışdır. Çünki əməkdaşlıq hər hansı bir problemi birlikdə həll etmək deməkdir. Azərbaycanda isə bunu düzgün başa düşmədiklərindən iqtidarla əməkdaşlığı satqınlıq, xəyanətkarlıq kimi təqdim edirlər. Bu isə iqtidarın apardığı siyasətin nəticəsidir. Ona görə ki, biz iqtidarla dəfələrlə siyasi dialoqa getmişik və onların cəmiyyətdə heç birinin müsbət nəticəsi olmayıb. Hökumət siyasi dialoqlara ictimai rəyi aldatmaq kimi baxıb. Halbuki biz siyasi dialoqlara cəmiyyəti inqilablardan, sosial partlayışlardan yan keçirmək yolu kimi baxmışıq. Ona görə də 2005-ci ildə ilk dəfə rəsmi şəkildə Azərbaycan Demokrat Partiyası ölkədə gedən ictimai-siyasi prosesləri təhlil edərək qərara alıb ki, bu yol bizi vətəndaş qarşıdurmasına aparır və bunun yeganə çıxış yolu siyasi dialoq müstəvisində fəaliyyətin genişləndirilməsidir. Həmin qərarın üzərindən 14 il keçməsinə baxmayaraq, hələ də iqtidarla müxalifət arasında heç bir ciddi dialoq baş tutmayıb. Görünür, biz dialoq dedikdə, iqtidar elə başa düşür ki, Prezident Administrasiyasında bir nəfərə tapşırmaq lazmdır ki, getsin müxalifəti yığsın, onlarla bir-iki dəfə söhbət etdikdən sonra "çıxın gedin" desin. Bu, siyasi dialoq deyil. Siyasi dialoq dövlət başçısının müxalifətin aparıcı siyasi qüvvələrinin rəhbərliyi ilə bir masa ətrafında oturub ölkənin problemlərini müzakirə etmək və bu zaman problemlərin həlli istiqamətində konkret qərarlar qəbul etmək deməkdir. Yalnız bu halda, yəni problemlərin həllindən sonra xalq siyasi dialoqa inanar və bütün qüvvələr siyasi dialoq yolunu seçər, narazılığı küçəyə daşımağa lüzum qalmaz".
"İqtidarın apardığı yanlış və təhlükəli siyasətlərdən biri də bu oldu ki, xalqla müxalifət arasında böyük bir sədd çəkdi"
ADP sədrinin qənaətincə, Azərbaycan iqtidarının apardığı seçki siyasəti parlamentdaxili müxalifətin aradan qalxmasına gətirib çıxarıb: "Hətta parlamentə həqiqi müxalifətin 3-4 namizədi buraxıldıqda belə, küçə mübarizəsinin effekti 50-60 faiz azalırdı. Çünki bu gün küçədə deyilənləri o vaxt parlamentdə deyirdilər. Lakin Azərbaycan iqtidarı 2000-ci ildən sonra müxalifətin birdəfəlik parlamentə buraxılmaması ilə bağlı siyasət həyata keçirməyə başladı və bununla da küçə müxalifətinin sıraları genişləndi. Yəni sistemxarici müxalifət oldu. Halbuki sistemdaxili müxalifətlər inqilabın qarşısını alır, sistemxarici müxalifətlər isə inqilaba xidmət edir. Məsələn, bu gün parlamentdə deyiləm və mənim ən yumşaq bəyanatlarım belə, inqilablara xidmət edir, sosial partlayışa aparır. Amma sistemdaxili müxalifət küçə mübarizəsinin effektinin ciddi şəkildə azalmasına gətirib çıxarır. Bundan başqa, iqtidarın apardığı yanlış və təhlükəli siyasətlərdən biri də bu oldu ki, xalqla müxalifət arasında böyük bir sədd çəkdi. Məsələn, bizim yerlərə gedib əhali ilə görüşlərimizin qarşısı alındı, müxalifətin ölkənin rəsmi televiziyasına, o cümlədən qəzetlərə və özəl telekanallara çıxışı yasaqlandı, iqtidarla müxalifət arasında hər hansı bir ünsiyyət aradan qaldırıldı. Bundan başqa, müxalif mətbuat sıradan çıxarıldı, qalan media qurumlarına isə ümumiyyətlə müxalifətin bəyanatlarını, çıxışlarını vermək qadağan olundu. Nəticədə, bütün qapıları müxalifətin üzünə bağladılar, xalqın danışan dilini kəsdilər".
"Artıq həm məmurlar arasında gələcəklə bağlı narazılıq var, həm də real narazı qüvvələr arasında əvvəlki illərdən fərqli olaraq çox radikal ideyalar meydana çıxır"
Məhz bu səbəbdən də müxalifətçiliyin ölkə daxilindən ölkə xaricinə transfer olunduğunu vurğulayan Sərdar Cəlaloğlu hesab edir ki, bu gün hətta məmurların arasında belə, Azərbaycanın sabahı ilə bağlı çox böyük narahatlıq meydana gəlib: "Etiraf etmək lazımdır ki, biz Azərbaycan ictimai rəyinə yalnız xarici televiziyalar vasitəsiylə dolayısıyla nüfuz edə bilirik. Çünki daxildə elə bir imkanlarımız yoxdur. Ona görə də müxalifət liderləri xaricdəki bloqqerlərin fəaliyyətinin genişlənməsində, artmasında maraqlıdır. Orda isə nəzarət olunmayan iş getdiyi üçün cəmiyyətə hətta xalqın maraqlarına zidd ideyalar belə, çatdırılır. Beləliklə də iqtidarın müxalifəti sistemdən xaric etməsi, xalqla müxalifət arasında baryer yaratması və siyasi sialoq yolunun bağlanması ona gətirib çıxarır ki, bu gün cəmiyyətdə, hətta məmurların arasında belə, Azərbaycanın sabahı ilə bağlı çox böyük narahatlıq meydana gəlib. Qeyd edim ki, üsyanlar, xalq hərəkatları kiminsə fikri, ideyası ilə meydana gəlmir. Elmi şəkildə də sübut olunub ki, bu cür hadisələr şüuraltı hazırlanan bir şeydir. Bizim hər birimizin iradəmizdən asılı olaraq bir düşüncəmiz var. Bir də özümüzdən asılı olmadan düşüncəmizə gələn ideyalar var. Psixologiya belə izah edir ki, həmin ideyalar şüuraltından gəlir və şüuraltı hamı üçün eynidir. Ona bəzən kollektiv şüur da deyilir. Əslinə baxsaq, xalq hərəkatları, inqilablar, ciddi sosial dəyişilmələrə gətirən ideyalar şüuraltında yetişir və hamıda eyni vaxtda göyərməyə başlayır. Ona görə də bu gün işi olmayan adam nə qədər narazıdırsa, işi olan, pul qazanan məmur da o qədər narazı və narahatdır. Ən təhlükəlisi budur ki, artıq həm məmurlar arasında gələcəklə bağlı narazılıq var, həm də real narazı qüvvələr arasında əvvəlki illərdən fərqli olaraq çox radikal ideyalar meydana çıxır. Məsələn, artıq məmurlar belə, deyirlər ki, belə getməyəcək, partlayacaq. Kasıblar isə deyir ki, partlamalıdır. Görünən odur ki, artıq məmurlar özləri sosial narazılığın olacağına hazırlaşırlar. Xalq isə iqtidarın bütün yolları bağladığına görə, bir yol görür ki, o da inqilabdır. Bu baxımdan, Azərbaycanın gələcəyi ilə bağlı həddən artıq narahatam. Hər bir ölkədə iqtidar da var, müxalifət də. Və hər bir ölkədə onların hər ikisi səhv addım ata bilər. Lakin bizdə çox ciddi təhlükəli bir vəziyyət hökm sürür ki, bu da Azərbaycanda iqtidar və müxalifət içərisində xarici güclərə işləyən qüvvələrin olmasıdır. Onlar iqtidar-müxalifət münasibətində olsalar belə, ümumi xarici gücün maraqları baxımından həmrəydirlər və eyni nöqtəyə vururlar. Onların əsas məqsədi Azərbaycanı yenidən Rusiyanın təsir dairəsinə salmaq, rus qoşunlarının ölkəmizə gəlməsinə və burada yerləşdirilməsinə nail olmaq, Dağlıq Qarabağ konfliktinin genişlənməsi ilə Azərbaycan xalqının ümidlərini qırmaqdır".
Qarabağın işğalının Azərbaycan xalqında məğlubiyyət kompleksi yaratdığını bildirən prezidentliyə keçmiş namizədin fikrincə, bu, insanların həyatının bütün sferalarına bu və digər formada təsir göstərir: "Hər bir insan ərazilərin işğal altında olmasına görə, şüuraltı olaraq məğlubiyyət hissi yaşayır. Əslinə baxsaq, bu məğlubiyyət hissi daxili siyasətdə də xalqın aktiv şəkildə mübarizə aparmasına mane olur. Yəni məğlubiyyət kompleksi olduğu üçün adamlar deyir ki, bu hökumətə qalib gələ bilməyəcəyik. Çünki Qarabağda üzləşdiyimiz məğlubiyyət insanların həyatının bütün sferalarına da bu və digər formada təsir göstərir. Lakin 2016-cı il aprel döyüşlərindən sonra xalqda belə bir fikir yarandığı ki, sən demə, Qarabağdakı məğlubiyyətin səbəbi bizdən qaynaqlanmır. Sən demə, bizi məğlub edən qüvvə var ki, bu da Rusiya, Avropa və ABŞ-dır. Onlar bizə Qarabağı azad etməyə imkan vermir, ermənilərin arxasında məhz bunlar dayanır. Yəni artıq xalq əmin oldu ki, sən demə, biz dünyanın super geclərinin əlində əsir-yesir qalmışıq. Bundan başqa, Qarabağ savaşında Azərbaycana heç bir dövlət kömək etmədiyindən, bizdə həm də tənhalıq kompleksi formalaşmışdı. Bu gün isə həm Türkiyə, həm də Pakistan açıq şəkildə bəyan edir ki, əgər üçüncü dövlət Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə qoşularsa, onda biz də qoşulacağıq. Yəni son 10 ildə İslam həmrəyliyi elə yeni bir mərhələyə gəlib ki, artıq biz həmin komplekslərdən yaxa qurtarmışıq. Odur ki, bu gün istənilən azərbaycanlı deyir ki, müharibə zamanı ermənilərin havadarları ilə birgə yaratdığı gücün qarşısına Türkiyə və Pakistanla birlikdə real güc birliyi qoyarıq. Doğrudan da əgər Dağlıq Qarabağ məsələsində Rusiya aktiv şəkildə Ermənistanın yanında olacaqsa, o zaman Türkiyə, Pakistan və İran bizim yanımızda olacaq".
(ardı var)
 Hurriyyet.org

---

---