Seçkidə iştirak etməyənləri hakimiyyətə meydan verməkdə ittiham edə bilərik - İSA QƏMBƏR

1 sentyabr- Milli Məclisə keçirilən seçkilər geridə qaldı.
Əvvəlki seçkilərdən fərqli olaraq, hakimiyyətin bu dəfə real müxalif qüvvələrə heç olmasa bir deputat mandatı əldə etməsinə imkan verəcəyinə dair fikirlər olsa da, bu, özünü doğrultmadı.
Baxmayaraq, Müsavat, REAL və digər siyasi təşkilatlar seçkiyə böyük inamla qoşulmuşdu, amma xəyalları suya düşdü. 
Müsavat başqanı İsa Qəmbər də Gununsesi.info-ya müsahibəsində son seçkilər haqqında danışıb.
 
– İsa bəy, lap əvvəldən başlayaq. Müsavat Partiyası ilə bağlı son vaxtlar ən çox müzakirə olunan məsələlərdən biri də, sizin yenidən başqan olmağınızdır. Təbii qarşılayanlarla yanaşı, birmənalı yanaşmayanlar da oldu. Ümumiyyətlə, nə əcəb təkrar başqan olmaq istədiniz? 
– Açığı, təkrarən başqanlığa qayıtmaq niyyətim yox idi. Müsavatçıların böyük bir hissəsi yenidən gəlməyimi təkid etdi və onların fikri də mənim üçün hər zaman önəmli olub. Qurultay nümayəndələri də sağ olsunlar, etimad göstərib, səs verdilər. Müsavat Partiyasında seçkilər hər zaman gizli səsvermə yolu ilə keçirilib.
– Bəs, dönmək istəməməyinizə səbəb nə idi ki?!
– Xüsusi bir səbəb yoxdur. Bizim nizamnaməyə görə, vəzifələrə ardıcıl 2 dəfədən çox namizəd olmaq olmaz. İndiki halda 10 il ərzində Arif bəy başqanlıq etdi, artıq onun da müddəti bitmişdi. Mən istəyirdim ki, gənclər daha çox təşəbbüs göstərsinlər. Hətta yaxşı olardı ki, xanım başqan da olsun. Təəssüf ki, gənclər və xanımlar bu mərhələdə başqanlığa namizəd olmaq istəmədilər.
– Özünüzün gənc namizədiniz var idi?
– Var idi. Həm də bir yox, bir neçə nəfər. Onlar başqan olmağa layiq, idarəedici qabiliyyətə, siyasi iradəyə malik şəxslərdir. Namizəd olsaydılar, dəstəkləyərdim də.
– Amma belə bir fikir formalaşmışdı ki, namizəd İsa bəydirsə, başqa adam çətin sədr seçilsin. Gizli olan seçkidə bu cür fikrin formalaşması bir qədər qəribədir…
– Baxın, bu, demokratik bir prosesdir. Müsavatdan başqa elə bir partiya yoxdur ki, tutaq ki, seçkiyə bir müddət qalmış namizədlər irəli sürülsün, kampaniya aparsınlar və proses gizli səsvermə və şəffaf səssayma ilə yekunlaşsın. Başqa siyasi qüvvələrdə bir də görürsən, bir-birilərin namizədliyini irəli sürürlər, o biri deyir, yox, çox sağ olun. Bizdə isə belə deyil. Müsavatçı öz iradəsini ortaya qoymalıdır. Üstəlik, bu suala cavab vermək, bir az da qeyri-təvəzökarlıq olardı. Amma bir məqamı qeyd edim ki, ictimai-siyasi proseslərə başladığım andan ətrafımdakı insanlar, qurumlar hər zaman namizədliyimi irəli sürməyimi istəyiblər. Partiya daxili və digər iştirak etdiyim bütün seçkilərdə qalib gəlmişəm.
– Ölkədə VII  Çağırış parlament seçkiləri keçilirdi. Partiya olaraq qoşulsanız da, başqan olaraq namizədlik vermədiniz. Partiyanın seçkiyə getməsi ilə yanaşı başqanın getməməsi də qəribə qarşılandı…
– Mən 1990-cı illərdən başlayaraq, demək olar ki, bütün parlament seçkilərində namizədliyimi vermişəm. Hamısında da qalib gəlmişəm. Təəssüf ki, seçkilərin nəticəsi dəyişdirildiyi üçün qəbul edilməyib. Bu dəfə isə namizəd kimi yox, partiyanın başqanı olaraq Müsavat namizədlərinin seçki prosesinə ümumi rəhbərlik etməyi üstün tutdum və belə qərar qəbul etdik. Sağ olsunlar, Müsavatçılar da qərarıma hörmətlə yanaşdılar və seçkiyə qoşulduq.
– 2015-ci ildə seçkini boykot etmişdiniz ki, şəffaf keçirilmir. İndi seçkiyə qoşulmaq üçün nə dəyişdi, seçkilərin şəffaf keçəcəyinə inandınız, ya başqa səbəblər var?
– Müsavat Partiyasının mövqeyindən söhbət gedirsə, biz yanlız 1998-ci ildə Prezident seçkilərini boykot etmişik. Çünki o vaxt bir boykot hərəkatı, başda Əbülfəz Elçibəy olmaqla, xeyli aparıcı namizədlər var idi. Boykot kampaniyamızda böyük mitinqlər keçirirdik, etiraz aksiyalarımız olurdu. Məhz bunlara görə də hakimiyyət seçkilərdə xeyli güzəştlər etməyə məcbur olurdu. Qalan seçkilərin heç birində boykot etməmişik, sadəcə, iştirakdan imtina etmişik. Konkret olaraq 2015-ci ildə isə seçkiyə qatılmışdıq. Amma seçkinin gedişində bütövlükdə seçki hüququna qarşı atılan addımlar, namizədlərə qarşı yol verilən qanunsuzluqlar bizi seçkidə iştirakdan çəkilmək qərarına gətirdi. İndi də biz qətiyyən seçkilərin azad və şəffaf keçəcəyi illuziyasına qapılmamışıq. Sadəcə, bəzi məqamları qeyd edim. Bizdə bütün qərarlar kollegial olur. Partiyanın başqanı təkbaşına qərar qəbul etmir. Bu seçkidə də partiya məclisində geniş müzakirə oldu, 51 nəfər seçkidə iştirakın lehinə, 19 nəfər də əleyhinə səs verdi. Beləliklə, seçkiyə getdik. Burada əsas məqsədimiz tamamilə sıradan çıxarılmaqda olan seçki institutunu xilas etmək idi. Biz iştirakdan imtina etsə idik, faktiki olaraq hakimiyyətin istədiyinə gəlib çıxardıq. Otuzdan çox namizədimiz olsa da, 25 nəfərini qeydə aldılar və onlar çox fədakar mübarizə apardılar. Seçkidəki saxtakarlıqları sənədləşdirərək məhkəməyə müraciət edənlər də əksər hallarda Müsavat Partiyasındandır. Müraciətlərin bəziləri yekunlaşmaq üzrədir, bəziləri də artıq Avropa məhkəməsinə gedəcək. Dəyərli ziyalımız, professor Nəsiman Yaqublu da seçki prosesində müəmmalı avtomobil qəzasında həlak oldu. Bu, təkcə bizim üçün deyil, bütün cəmiyyət üçün böyük itkidir. Namizədlərimiz on  minlərlə evlərə getdilər, təbliğat apardılar, partiyamızın seçki platformasını təqdim etdilər. Hətta seçkidə iştirak tərəfdarı olmayan adamların da bir qismi seçkidən sonra bildirdilər ki, iştirak etmək vacib imiş. Bir sözlə, biz bu seçkidə də mövcud imkanlar daxilində fəal iştirak etdik, ən azı pozuntuları ifşa etməyi bacardıq. Qalan nə varsa, hamı hər şeyi görür və bilir.
– Müxalif düşərgədə  seçkini boykot məsələsinə ikili münasibət var. Sizin boykota ümumi yanaşmanız  necədir?
– Hər bir partiya öz qərarlarını vermək azadlığına malik olmalıdır və bu qərarların da məsuliyyətini özü daşımalıdır. Əslində, biz bu mövzunun mübahisə predmeti olmasına qarşıyıq. Ona görə ki, partiyanın işi digər partiyanın qərarını, fəaliyyətini təftiş eləmək deyil. Amma bir məsələ var. Əgər seçkidə iştirak eləməyənlər Müsavat partiyasının seçkidə iştirak etməyini hakimiyyətə dəstək kimi qiymətləndirirsə, biz də bu mövqedən çıxış edib, onların ritorikasına uyub, seçkidə iştirak etməyənləri də hakimiyyətə meydan verməkdə ittiham edə bilərik. Di gəl, bu, bizim ritorikamız və məqsədimiz deyil. Bizim şəxslərlə işimiz yoxdur, prinsip və ideyalar marağımızdadır. Üstəlik, bunlar həm də saxta prosesdən diqqəti yayındırmağa xidmət edir ki, müzakirə daim “kim iştirak edir, kim etmir” üzərində getsin. Bu prosesi ən yaxşı halda cəmiyyət, vətəndaş cəmiyyəti müzakirə edə bilər. Bir sözlə, partiyaya qiyməti başqa partiya yox, seçici verməlidir.
– Azərbaycan siyasətində belə bir ifadə var: “Müxalif partiyalar birləşə bilmir”. Doğrudan, niyə bu birlik müşahidə olunmur, əksinə, daim mübahisələrin getdiyinin şahidi oluruq?
– Məncə, bu yanaşmanızda yanlışlar var. Ona görə ki, sözügedən birləşmələr çox olub. Müsavat Partiyası ilə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və digər partiyaların da birgə iştirak etdiyi seçkilər də az olmayıb. Məsələn, 2005-ci ilin Parlament seçkilərində Azadlıq bloku yaratmışdıq. 2010-cu il Parlament seçkiləri də o cümlədən. 2013-cü il Prezident seçkilərində isə vahid namizədlə birlikdə hərəkət etmişik. Bir sıra başqa seçkiləri də qeyd etmək olar. Amma yenə də problem bu deyil. Problem seçkilərin saxtalaşdırılmasıdır. Birlikdə də, ayrılıqda da olanda vəziyyət dəyişmir. Müsavat Partiyası bütün hallarda müxalifətin birgə fəaliyyətinin tərəfdarıdır. Eyni zamanda da əsas hədəfimiz cəmiyyətlə bütünləşməkdir, hazırda siyasi xəttimiz bu istiqamətdədir.
– İsa bəy, siyasi partiyalar içində hansı partiyaları müxalif partiya hesab edirsiniz? Daha dəqiq, “cib müxalifəti” hesab etdiyiniz partiya varmı?
– Təbii ki, bizim də müəyyən araşdırmalarımız, düşüncələrimiz var bu barədə. Yenə də təkrar edim ki, partiyanın işi başqa partiyanı müzakirə etmək deyil. Gerçəklərə baxmaq lazımdır. Parlamentdə bir neçə müxalif adlandırılan partiyalar var. Sual edirəm, orada hansısa partiya hansısa qərara etiraz edə bilir? 2010-cu ildən başlayaraq Parlamentdə hansısa partiya hakimiyyətinin sözünün qarşısına söz qoyubmu? Tək partiyalar yox, elə müstəqil hesab olunan namizədlər də demək olar ki, istisnasız olaraq hakimiyyətin təkliflərinə səs veriblər. Cəmiyyət çox həssasdır. Bizim cəmiyyət siyasətə qoşulmayan kimi görünsə də, belə deyil. İnsanlar hakimiyyətlə iş birliyi edən partiyaları özü yaxşı görür. Hətta onlar arasında da fərqlər var. Elələri var, tamamilə razılaşıb tabe olublar, eləsi də var, düşünür ki, iş birliyi ilə hansısa müsbət nəticələrə nail ola bilər. Bunları fərqləndirməyi bacarmalıyıq. Mən özlüyümdə bu cür bölgüləri müzakirə etməyin tərəfdarı deyiləm. Bütün hallarda azad seçkilər olsaydı, cəmiyyət özü daha yaxşı qərar verərdi ki, kim müxalifətdir, kim yox.
– “Mənim xalqım, millətim hər şeyə qadirdir, güclü, savadlı, ən çağdaş dəyərlərə uyğun şəkildə ortaya mövqe qoymağa, dövlət qurmağa, müstəqilliyə nail olmağa qadirdir. Mən buna gənclik yaşlarımdan inanmışam”. – İsa bəy, bu, sizin bir müsahibənizdə dediyiniz sözlərdir. Belə bir söz var ki, siyasətçilər yalançı olur. Yəni, xalqın sevgisini qazanmaq üçün pafoslu çıxışlar edirlər. Necə düşünürsünüz, məhz bu sözləriniz yalan, pafoslu deyil ki?
– Doğrudan da, prinsipim yalan danışmamaqdır. Baxın, siyasətçilər yalançılardır fikri çox yayılıb. Əksinə, yalançı olmamalı olan bir təbəqə varsa, o da siyasətçilər olmalıdır. Siyasətçi düşündüyünün, bildiyinin hamısını deməyə bilər, amma yalan danışa bilməz. Onun buna haqqı yoxdur. Siyasətçi səhv də edə bilər. Bizim də konkret stiuasiyalarda yanlışlarımız ola bilər. Amma yalanımız olmayıb, olmayacaq. Pafos isə başqa məsələdir. Mən bu fikirləri də, indiki düşüncələrimi də qətiyyən başqa nələrəsə bağlamıram. Həqiqətən xalqımıza inanıram, onu müdrik hesab edirəm. Bilirəm ki, o, çox şeyə qadirdir. Bunun üçün zaman və şərait lazımdır. Ümumiyyətlə, xalqdan narazılıq etmək, məsuliyyətdən yayınmaqdır. Bir də görürsən, deyirlər ki, xalqımız yaltaqdır. Yaltaqdır, sən yaltaq olma. Qorxaqdır, sən qorxaq olma. Bu cür mənfi halları xalqa aid edən adam, özünün də bu cür mənfi əməllərinə ayaq yeri qoyur.
– Yəni, deyirsiniz, xalqdan heç incikliyiniz olmayıb?!
– Təbii, düşünməmək mümkün deyil. Mən nəinki xalqdan, ümumən heç kimdən heç bir zaman incimirəm. Amma yenə də hər bir hadisədən nəticə çıxarmaq lazımdır, hər bir davranışın obyektiv səbəblərini görmək lazımdır. Eyni zamanda düşünməliyik ki, özümüz nə dərəcədə cəmiyyəti inandıra bilmişik. Hər halda cəmiyyəti elitalar təmsil edirlər və irəliyə doğru aparmalıdırlar. Özümüz də qeyri-təvəzökarlıq olsa da, elitanın içindəyiksə, əsas yük üstümüzə düşür. Tutaq ki, sizin sahə-ədəbiyyat sahəsi. Cəmiyyətin ədəbi zövqünün formalaşmasında ancaq xalq məsuliyyət daşıyır? Yazarlar, intellektualların da  məsuliyyəti çoxdur . Eyni qayda da siyasətdə belədir.
– İsa bəy, məsələn, tez-tez belə fikirlər səslənir ki, Müsavat Partiyasının siyasətə heç bir təsiri yoxdu, ictimai rəyə təsir edə bilmirlər. Siz necə fikirləşirsiniz, bu gün Müsavat Partiyasının siyasətdə hansı təsiri var?
– Əlbəttə təsiri var. Biz bunu seçkidə də, ümumən də həyata keçiririk. Bir gerçək var ki, Müsavat da daxil olmaqla müxalif partiya və adamlara maneələr yaradılır, onlar özü bir yana, yaxınları belə sıxışdırılır, iş həyatları məhv edilir, sərbəst toplaşma azadlıqları əlindən alınır. Ümumi olaraq deyim ki, Azərbaycan xalqı dava istəyən xalq deyil. O, hakimiyyətin də davasız, xaossuz dəyişməsini istəyir. Müharibə də istəmir. Bir maraqlı məqamı da qeyd edim ki, bir çox xalqlarda terror təşkilatları olub. Amma Azərbaycan xalqında qətiyyən belə bir təşkilatlanma olmayıb. Biz Partiya olaraq çox işlər görmüşük, görürük və görəcəyik də. Yolumuz, amalımız, məqsədimiz budur. Bizim ictimai-siyasi proseslərə təsirimizi görənlər görür.
– Ədəbiyyatdan söz düşmüşkən, İsa Qəmbər mütaliəsi ilə seçilən siyasətçilərdəndir. Nə oxuyursunuz, İsa bəy?
– Gənclik illərimdə bütün ədəbiyyatı izləyirdim. Klassikanı hesab edirəm ki, çox yaxşı bilirəm. 70-80-ci illərdə Azərbaycan ədəbiyyatında üzə çıxan hər şeyi oxumuşam. Atam-anam kimyaçı alimlər olsa da, evimizdə həmişə “Azərbaycan jurnalı”, “Ulduz jurnalı”, “Ədəbiyyat və İncəsənət” qəzeti, Bakıda və Moskvada nəşr olunan bir çox qəzet və jurnallar da olurdu, alırdıq, oxuyurduq. 90-ların əvvələrindən ictimai-siyasi həyat bizi elə ağuşuna aldı ki, müəyyən illər çox az oxumuşam. Son oxuduğum kitablara gəlincə isə deyim. Bolqar mənşəli rus filosofu var idi. Georgi Qaçev. Maraqlı kitabları var. Araşdırma istiqamətlərindən biri millətlərin düşüncə tərzləri idi. Bir kitabında Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan xalqlarının düşüncə tərzini araşdırıb. Onu oxuyuram. Məşhur İsrail alimi Yuval Noah Hararinin “Homo Sapiens – Bəşəriyyətin qısa tarixi əsərini” də son vaxtlarda oxumuşam.
– İxtisasca tarixçisiniz…
-Bəli.
–Tarixi əsər oxumursunuz?
– Əlbəttə, oxuyuram. Elə daha çox tarixi oxuyuram. Təəssüf ki, bizdə tarixçilər çox da tanınmır. “Xəzər xaqanlığı” haqqında da oxudum. Görkəmli alimimiz Fərda Əsədovun əsəridir. Yadıma düşdü, bir ingilis yazarı da var, Artur Kostler. Xəzər xaqanlığı haqqında onun da əsəri var, maraqlı kitabdır. Xəqani İsmayıl da var dəyərli ziyalımız. Onun da kitabını oxudum. Eyni zamanda Ukraynada yaşayan erməni müəllif var, Filip Ekozyans. Onun da “Pandoranın qutusu” əsərini oxumuşam. Əsərdə erməni xalqının yanlış yola düşməyinin səbəbini göstərib.
– Yəqin, o da Ermənistanın dissidentidir…
– Düşmən kimi baxırlar ona. Amma gərək ki, minnətdar olsunlar. O, Erməni xalqını ayıltmağa çalışır, deyir, xülyalara qapılmayın. Müəyyən mənada elə Paşinyan da buna çalışır.
–Azərbaycanlı müəlliflərdən başqa kimi oxuyursunuz?
-Müasir yazarlardan Rasim Qaracadan da oxumuşam. “Zülmətdə Alatoran”, “11 gecə” və başqa hekayələrini də. Cəmil Həsənlinin xatirələrinin birinci hissəsini oxudum.
– Cəmil Həsənlini bəyəndiniz?
– Tarixçi kimi onu çox güclü hesab edirəm. O, Azərbaycanın ən güclü tarixçilərindəndir. Bəlkə də birincisidir. Amma siyasətçi kimi eyni sözləri deyə bilməyəcəm. Mehriban Vəzirin “Türkmənçay” romanını böyük maraqla oxudum və hər kəsə tövsiyyə edirəm. Yeri gəlmişkən, sizin “20-ci sahə” hekayələr kitabınızı da oxudum, doğrudan da yaxşı yazırsınız. Gənclik illərimdən oxuduğum üçün özümü yaxşı oxucu hesab edirəm. Hərdən kimlərsə deyir ki, Sovet yazıçıları daha yaxşı idi, nəinki indi. Mən bu fikirlə razı deyiləm. Hər bir yazıçını yaşadığı, yaratdığı dövrün şərtlərinə uyğun mühakimə edə bilərik.
– Bunu da konkret deyək, yazıçı siyasətə qarışmalıdır?
– Mən azadlığın tərəfindəyəm. Belə məsələləri yazıçı özü müəyyənləşdirməlidir. Amma cəmiyyətin də münasibətini qəbul etməyə hazır olmalıdır. Əgər biri başını aşağı salıb ancaq bədii əsərlər yazacaqsa, onda onu ancaq yaxşı və ya pis yazıçı kimi qiymətləndirəcəklər. Əgər mövqeyi varsa, onda həm də vətəndaş kimi qiymətləndiriləcək. Müsavat Partiyasından çox yazıçılar keçib. Yusif, Vaqif Səmədoğulları, Əkrəm Əylisli və başqaları. Biz onlara yazıçı kimi də qiymət veririk, eyni zamanda ictimai-siyasi fəaliyyətinə də. Nə zamanki xalqla birgə olublar, münasibət bildiriblər, onda da elə. Çəkilib gediblərsə, bunun müzakirəsi getmir. Çəkilib gediblərsə, onların üstündə xətt çəkəsi deyilik. Üzeyir Hacıbəyli kimi böyük şəxsiyyət Müsavat Partiyasının üzvü olub, sonra çəkilib. Eyni adam müstəqil Azərbaycanın da, Sovet Azərbaycanın da himnini yazıb. Yusif Vəzir Çəmənzəlini də deyə bilərik. Müsavatçı olub, səfir işləyib. Sonralar rəhbərliklə ziddiyəti də olub. Hesab edirəm ki, yaradıcı insanları ilk növbədə yaradıcılıqlarına görə, sonra isə xalq üçün etdiklərinə görə dəyərləndirmək daha düzgün olar.
– Amma indi yazıçı-şairləri qınayırlar ki, siyasətə qoşulmalısınız.
– Xalqımızı da başa düşürəm. Necə deyərlər, uman yerdən küsmək məsələsidir. Amma yenə də qəbul etmirəm ki, kiməsə mütləq siyasətə qoşul deyə təyziq edilsin. Məncə, hər kəsin xidmətlərini qiymətləndirmək, yanlışlarını isə tənqid etmək normaldır. Amma yanlışlara görə adamın xidmətlərinin üstündən qələm çəkmək ədalətli olmaz. Eyni zamanda keçmiş xidmətlərə görə yanlışlara göz yummaq da doğru olmaz.
– Adlar çəkdik, bu da maraqlıdır. İsa Qəmbərin sevimli Azərbaycan yazıçıları kimdir? Hətta konkret desək, Anar yoxsa Əkrəm?
– Adını çəkdiyiniz şəxslərə də yanaşmam bəllidir. Çətindir seçim etmək. Hər ikisi görkəmli yazıçılardır, hər ikisinin xüsusi yeri var. Bilirsiniz, o dediyim meyarlar bu adamlara da aiddir. Anara əsas niyə hücum edilir? Uzun müddət sədr olduğuna görə. Təbii, yaxşı olardı ki, yenilənmə olsun, dəyişiklik baş versin. Amma ona da əminəm ki, ədəbiyyatdakı problemlərin səbəbkarı AYB, Anar deyil. Bəzi şeylər mövcud hakimiyyətin yaratdığı situasiyalarından asılıdır. Bizdə ümumi vəziyyət yaxşı deyil. Televiziyalarımızda da bu məsələ işlənilmir, təbliğat getmir. Nəyə görə saysız-hesabsız şou-proqlamlara yanaşı ədəbi verilişlər olmasın? Yaratsınlar, ədəbi ortam olsun, hər dəfə yazarlar təbliğ edilsin. Bir dəfə demişdim, Amerikada Opra Uinfri adlı tanınmış qadın var, veriliş aparır. Hər verilişdə bir-iki yazarın kitabını deyir ki, oxumuşam. Nüfuzlu adam olduğu üçün həmin yazarın tirajı da qalxır. Bizdə hakimiyyət buna maraq göstərmir.
– Kitabxananızda baxdıqda müxtəlif dini ədəbiyyatların olduğu da görünür…
– Bəli, əsasən Qurani-Kərim kitabıdır. Müqəddəs kitabımızın məndə xüsusi yeri var. Kitab şkafımda da bir neçə formada Qurani-Kərim saxlayıram. Həm tərcümləri ilə, həm də ərəbcədən. Ziyarətdən gətirilmə kitablar da var.
– Bir dəfə sizin haqqınızda deyilmişdi ki, Həcc ziyarətinə də dini düşüncədə olan insanların səsini almaq üçün gedib…
– Həccdə olmuşam, amma bu, mənim şəxsi məsələmdir. Allahla bəndə arasında olan bir şeyə gərək belə reaksiya verilməsin. Vicdan azadlığının tərəfdarı olmalıyıq. Kim hansı dinə, nəyə inanır, öz məsələsidir. 1998-ci ildə ziyarətdə olmuşam. Milyonlarla insanın bir yerdə dua etməsi möhtəşəm hissdir. Bu da mənim seçimimdir. Amma eyni zamanda indiyə qədər Hacı titulumdan nə istifadə, nə də sui-istifadə etməmişəm.
– Təsəvvür edək ki, bu müsahibə həm də tribunadır. Cəmiyyətə nə demək istəyərdiniz?
– Müsahibə boyu maraqlı suallar verdiniz və bu istiqamətdə də danışdıq. İnsanlara ilk növbədə azadlıq arzu edir və ləyaqətli, firəvan həyat sürməsini istəyirəm. Bəzi məsələlər bizdən asılı olmayan məsələlərdir. Mən bu xalqın zamanı gələndə və şərait yarananda nəyə qadir olduğunu görmüşəm, bilirəm, yaxşı tanıyıram. Özümüzdən asılı olan məsələlər var ki, onlara riayət eləmək artıq vicdan, ləyaqət məsələsidir. Həyat özü maraqlar və layəqət arasında bir seçimdir. Mənim öz seçimim ləyaqət və azadlıqdır, bunlara yüksək qiymət verirəm və elə bunları da hər kəsə arzu edirəm.

---

---