Ya da belə: Bahalı idxal və aşağı inflyasiya paradoksu

Rəsmi məlumata görə, ötən il Azərbaycanda inflyasiya göstəricisi 2,6% təşkil edib. Bu, qiymət artımıdır və vətəndaşlar öz ciblərində qiymət artımının dinamikasını hiss edirlər.

Son bir ildə qiymətlərin necə artdığını dəqiq söyləmək çətindir. Ölkədə qiymət reallıqlarını hesablamaq üçün alternativ mənbələr mövcud deyil. Lakin iqtisadçılar hələ də informasiya boşluğundan çıxış yolu tapırlar.

AYNA-ya danışan iqtisadçı-ekspert Nemət Ağayevin fikrincə, Mərkəzi Bank və Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən verilən inflyasiya göstəriciləri əsaslandırılmır: “Ötən ilin inflyasiyası rəsmi bildirilən rəqəmlərdən dəfələrlə çoxdur. Əmtəə bazarında qiymətlərin artımı 15%-i keçib, istehlak bazarında qiymətlər, təxminən 12% artıb. Bunları Dövlət Gömrük Komitəsi və Dövlət Statistika Komitəsinin idxalla bağlı məlumatlarına əsaslanaraq hesablamaq olur”.

“Rəsmi gömrük hesabatlarına görə, keçən il ölkəmizə 13,7 milyard dollar dəyərində mal idxal edilib. Müqayisə üçün, bir il əvvəl buna xərclənən məbləğ 11,5 milyard dollar təşkil edib. Yuxarıdakı rəqəmləri müqayisə edərkən məlum olur ki, faktiki bazar qiymətləri ilə hesablanan idxalın həcmi ötən il 2,2 milyard dollar və ya 19,2% artıb”, - ekspert deyib.

“Öz növbəsində, Dövlət Statistika Komitəsi son bir il ərzində sabit qiymətlərlə hesablanmış idxalın 2018-ci ilə nisbətən 6,5% azaldığını bildirən bir hesabat təqdim etdi. Bu isə xaricdən gətirilən malların fiziki çəkisinin və kütləsinin artmadığı deməkdir. Sadəcə, mallar keçən illə müqayisədə 25,7% (19,2 + 6.5 = 25.7%) baha qiymətə idxal edilib. Maddi baxımından idxalın dəyəri 3 milyard dollar artıb”, - Əliyev bildirib.

Müsahibimiz diqqətə çatdırır ki, qeyd olunan qiymət artımı gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı qeydə alınmış məbləğdir: “Amma gömrük rəsmiləşdirilməsi başa çatdıqdan sonra mallar əvvəlcə firmalara, müəssisə və təşkilatlara, daha sonra isə son istifadəçilər üçün bazarlara göndərilir. Nəticə etibarilə bütün iş zənciri əlavə xərclər tələb edir. Bu, o deməkdir ki, idxal olunan malların qiyməti əslində 3 milyard dollardan çox artıb. Bu məbləği Mərkəzi Bankın rəsmi məzənnəsi əsasında manata köçürsək, 5,1 milyard manat məbləğində rəqəm əldə edirik”.

“İqtisadçının fikrincə, bahalı idxal yerli məhsulların qiymətini artırmağa təkan verir: “Həqiqətən də, idxalın sabit mövqeyini və daxili bazarda idxal olunan məhsulların təsirli həcmlərini nəzərə alsaq, bu amilin təsiri altında dolayı qiymət artımının mexanizmini aydın görə bilərik. Bir sözlə, rəsmi olaraq elan edilmiş 2.6%-lik inflyasiyanı idxal qiymətlərinin 26% artması ilə müqayisə etmək çətindir. Müqayisə olunan dövrdə ticarət dövriyyəsini 17,6 milyard manat (pərakəndə ticarət - idxal) səviyyəsində nəzərə alsaq, yerli malların qiymətindəki artım, təqribən 0,5 milyard manat olaraq qiymətləndirilir. İdxalın qiymətinin 5,1 milyard manata yüksəldiyini nəzərə alsaq, ötən il yerli və xarici malların bazarındakı qiymət həcmi 5,6 milyard manat təşkil edir”.

“Bu plan əsasında istehlakçı və məhsul bazarlarının qiymət reallıqlarına diqqət etmək lazımdır. Keçən il inflyasiya müvafiq olaraq 12% və 15%-ə çatıb. İdxalın artması fonunda qiymət dinamikasının sabit aşağı səviyyədə qalmadığı aydındır. Bura pul çəkisindəki ciddi artımı, maaş və pensiyaların artımını əlavə etsək, qiymətdəki dəyişikliyi asanlıqla proqnozlaşdırmaq olar”, - N.Əliyev vurğulayıb.