Sanksiyalara qarşı Rusiya Avropa qazını kəsəcəkmi: Blef, ya son çırpınış?

Kreml, Moskva, Rusiya

Rusiya, özünün Ukraynaya təcavüzü səbəbiylə onu təcrid etmək və iqtisadi cəhətdən yormaq üçün bir çox ölkənin tətbiq etdiyi ağır iqtisadi sanksiyalara qarşı bir addım olaraq, ondan təbii qaz idxal edən ölkələrdən ödənişi avro və ya dollar əvəzinə rublla tələb edir.

Rusiyanın bu tələbi ölkələr arasında mövcud müqavilələrdə yer almasa da, bunun Rusiya ilə Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələri arasında yeni gərginlik məsələsi olacağı aydındır. Bir tərəfdə neft və təbii qaz gəlirləri ilə ayaqda qalan, büdcə gəlirlərinin 40 faizdən çox enerji gəlirlərindən asılı olan, Aİ ölkələrinə ixrac etdiyi enerjidən gündəlik 350-400 milyon avro qazanc əldə edən Rusiya var. Digər tərəfdən, təbii qazda Rusiyadan 40% asılılığı olan Aİ ölkələrinin olması həm Rusiya, həm də bu ölkələr üçün kəskin balansdan xəbər verir.
Rusiya Prezidenti Putin təbii qaz idxal edən ölkələrdən ödənişləri üçün avro və ya dollar əvəzinə rubl tələb etsə və bu, Aİ ölkələri tərəfindən qəbul edilməsə, nə baş verər? Bəs Rusiya Avropa İttifaqı ölkələrinə gedən təbii qazı kəsə bilərmi?
Rusiya keçmişdə özünə qarşı sanksiyalar tətbiq edən ölkələrə heç bir enerji sanksiyası tətbiq etməyib.Eyni zamanda Rusiyanın Krımı ilhaqına görə Aİ-nin tətbiq etdiyi sanksiyalara təbii qaz daxil edilməyib. Rusiyada tətbiq edilən iqtisadi sanksiyalara baxmayaraq, təbii qazın kəsilməsinə cəhd olunmayıb. Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi və bir çox ölkənin tətbiq etdiyi ağır iqtisadi sanksiyalar, Aİ ölkələrinin qazın rublla ödənilməməsi vəziyyətində təbii qazı kəsməklə, Aİ ölkələrini təhdid etməsi, enerji kartından ilk dəfə istifadə edildiyinin göstəricisidir.
Rusiya təbii qazı kəsərsə, Aİ ölkələrinin çox çətin vəziyyətə düşəcəyi şübhəsizdir. Təbii qazın kəsilməsi həm gündəlik həyata, həm də iqtisadi cəhətdən Aİ iqtisadiyyatlarına ciddi təsir göstərəcək. Bu səbəbdən, Rusiyadan yüksək asılılıqda olan bir çox AB ölkəsinin və xüsusən də Almaniyanın enerji təchizatı təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Rusiya təbii qazına alternativ olaraq enerji təchizatı təhlükəsizliyi mövzusunda nə edəcəyi çox ciddi problemdir. Onlar indi buna bir həll yolu tapmalıdırlar.
Bununla belə, Rusiya təbii qazı kəsərsə, iqtisadiyyatını təmin edən enerji gəlirlərindən məhrum olacağı və bunun həmin ölkəni dərin iqtisadi böhrana sürükləyəcəyi şübhəsizdir. Üstəlik, aydındır ki, Rusiya çoxlu müştərilərini də itirəcək. Bu ölkədən enerji asılılığı yüksək olan bir çox ölkə yeni alternativlər hazırlayacaq, yeni mənbə ölkələri tapacaq və enerji sahəsində yeni əməkdaşlığa gətirib çıxaracaq. Bu xoşagəlməz ssenari isə Rusiyanın heç istəmədiyi ssenaridir, çünki onun iqtisadiyyatını iflic vəziyyətinə salacaq.
Bəs indi problem necə həll olunacaq? Rusiyanın yaxın perspektivdə rublla ödəniş etməkdən imtina edən ölkələrə təbii qaz verməkdən imtina edərək, mövcud müqavilələri pozması mümkün görünmür. Bununla belə, Rusiya mövcud müqavilələri yenidən müzakirə etmək üçün qazın kəsilməsi kartını masada saxlayacaq. Bu, Rusiyanın blefidir, ya yaxın zamanda reallaşacaq olan yeni sanksiya dalğası? Hər halda, müharibənin gedişatı bunu üzə çıxaracaq.

---

---