Dnestryanı alov içində: Sirli "respublika" necə yaranıb?


“Dnestryanı Moldova Respublikası” (“DMR”) Moldova və Ukraynanın qovşağında, mərkəzi Tiraspolda olan sirli və tanınmamış respublikadır.
Bu kiçik "ölkə"nin necə yarandığını, indi necə yaşadığını heç də hamı bilmir.
Cebhe.info bu barədə "Ethnobase" kanalının  yaydığı ətraflı məlumatı təqdim edir:
Dnestryanı necə meydana çıxdı?

Beləliklə, bütün epos uzaq 1920-ci illərdə, müasir Moldovanın böyük hissəsinin rumınlar tərəfindən işğal edildiyi vaxtlarda başladı. SSRİ (Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı) Moldova torpağından ona qalan kiçik bir hissəni aldı. Bu ərazi əhəmiyyətinə görə Dnestr çayının sağ sahilindəki Novorossiyanın (Odessa vilayəti) qonşu əraziləri ilə bağlıdır.
Nəticədə Ukraynaya tabe olan Moldova Muxtar Sovet Sosialist Respublikası (MMSSR) qanuni olaraq Rumıniya Moldovasına da iddia edə bilərdi.
Düzdür, Moldova Muxtar Sovet Sosialist Respublikasında təbii ki, etnik moldovalılar az idi. Əhalinin dörddən birindən çox deyildi, ancaq çox sayda ruslar, köhnə ukraynalılar, yəhudilər, qaraçılar, yunanlar, bolqarlar vardı.
1940-cı ildə Sovet İttifaqı Rumıniya Moldoviyasını geri qaytardı. Onu MMSSR ilə birləşdirərək artıq tam hüquqlu Moldova SSR-ni yaratdı. Eyni zamanda, heç vaxt Moldovaya məxsus olmayan Dnestryanı əraziləri, Stalin Moldovadan götürülməsini əmr etmədi.
Bu torpaqlar geridə qalmış aqrar respublikadan fərqli olaraq yüksək sənayeləşmişdi. Moldova SSR-nin yaxşı inkişaf etməsinə kömək etdi.
Dnestryanı alov içində

Lakin 1990-cı illərin əvvəllərində Sovet İttifaqının dağılması ilə Rusiyanın Dnestryanı müstəqil Moldovanın tərkibində yaşamaqdan imtina etdi. Azadlıqları uğrunda silahlı mübarizəyə qalxdılar. Üstəlik, moldovalılar latın əlifbasına keçdilər,  Rumıniyanın tərkibinə daxil olmağa hazırlaşırdılar.Rusdilli dnestryanılıların isə buna qətiyyən ehtiyacı yox idi.
Moldovalılar sənaye bölgəsini buraxmaq istəmirdilər. Bu səbəbdən məşhur rus sülhməramlı general Aleksandr Lebed tərəfindən sona yetirilən döyüşlər baş verdi.
Bundan sonra Dnestryanı Dnestr çayı boyunca müstəqil bir torpaq zolağı olaraq qaldı. Bu torpaqlarda yaşayanların əsas dilləri üç dildə - rus, ukrayna və moldova dillərindədir, yazılı olaraq kirill əlifbasında istifadə olunur.
Dnestryanı bu gün

Bu gün Dnestryanı Moldova SSR dövründəki bir növ portala bənzəyir. Bu tanınmamış respublikanın bayrağı oraqlı və çəkicli Sovet Moldova bayrağıdır. Bu gün Dnestryanı sənaye rayonu olmaqdan uzaqdadır.
Bu torpaqlarda yaşayan insanlar, əsasən əkinçiliklə məşgul olurlar. Çünki Dnestryanı torpaqları o qədər münbitdir ki, ora çubuq da əksən, əmələ gəlir, tez bir zamanda yaşıllaşır.
Tanınmamış əksər respublikalardan fərqli olaraq Dnestryanı öz "valyutasını" yaratdığını iddia edir.
General Suvorovun portreti olan yerli "rubllar" dnetryanılıların pul vahididir. Tanınmamış respublikanın sakinləri belə pulları "suvorik" adlandırırlar.
Dnestryanılıların üzərində oraq və çəkic rəsmi olan "pasportları" da var və tanınmır.
Dnestryanını kim qoruyur?

Dnestryanıda iki motoatıcı batalyonun (82-ci və 113-cü) və bir 540-cı batalyonun 3000-ə yaxın əsgərindən ibarət böyük hərbi qruplaşması nizam-intizamı qoruyur. Dnestryanı bölgənin özünün 15 min süngüsü olan silahlı qüvvələri var, biri qvardiya briqadası olmaqla, o cümlədən 4 motoatıcı  briqadası var.

"Respublika"nın həmçinin helikopterlər dəstəsi, yüzə yaxın tank, iki yüz piyada döyüş maşını, zirehli transportyor, “Qrad” və digər hərbi texnikası var. Onları kimin verdiyi isə açıq sual olaraq qalır. Hərənd ki, çoxları bu sualın cavabını bilir. 
Tarix: 27-05-2022, 16:07
Xəbəri paylaş





Xəbər lenti